هشتمین نشست از سلسله گفت‌وگوهای تشکل‌های دانشجویی با عنوان «تغییرات انتخابات مجلس شورای اسلامی»، روز چهارشنبه ۱۵ اسفند ماه ۹۷ با حضور محمدرضا محمدی «عضو شورای مرکزی ناظر بر نشریات وزارت علوم و اتحادیه انجمن‌های اسلامی مستقل»، مهدی پورچریکی «معاون حقوقی بسیج دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران»، سید مجتبی جوادی «نماینده انجمن علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی» و سید علی صالح پور «دبیر سیاسی اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان» در کانون اندیشه جوان برگزار شد.
در ابتدای این نشست مجری برنامه پس از بیان سیر نشست‌های دانشجویی، به طرح موضوع قانون اصلاح انتخابات و موضع دولت و مجلس در قبال این موضوع پرداخت و اولین سوال خود را از مهدی پورچریکی درباره این طرح پرسید.
پورچریکی سخن خود را اینگونه آغاز کرد: طرح استانی شدن انتخابات بدین نحو است که حوزه‌های انتخابی را به صورت فرعی کماکان نگه داشته میشود اما نمایندگان پس از رأی‌گیری به صورت استانی وارد مجلس می‌شوند. پافشاری مجلس بر تصویب این طرح و معطل گذاشتن لایحه‌ی دولت، نشان می‌دهد که این طرح احتمالاً فوایدی برای شخص نمایندگان کنونی مجلس شورای اسلامی دارد؛ من‌جمله اینکه وقتی ترکیب نمایندگان فعلی بیشتر از لیست‌های منتشرشده قبل از انتخابات تشکیل شده است، با تصویب این طرح دست احزاب برای حقنه کردن لیست‌های خود به مردم بازتر میشود. مخصوصاً که رأی کلان‌شهرها بیشتر تحت تأثیر تبلیغات و رسانه قرار می‌گیرد.
در ادامه برنامه مجری از محمدرضا محمدی، عضو شورای مرکزی ناظر بر نشریات وزارت علوم و اتحادیه انجمن‌های اسلامی مستقل، درباره آسیب‌های این طرح سوال کرد که محمدی گفت: یکی از اشکالات این طرح، پیچیدگیِ روند انتخاب نمایندگان است که ممکن است باعث شود مردم با سیستم انتخاباتی ارتباط برقرار نکنند. ما باید از دید مردم به قضیه نگاه کنیم؛ مردم بعد از چهل سال عادت کرده‌اند که خودشان نماینده‌ی شهر یا حوزه‌ی خودشان را انتخاب کنند، اما وقتی مثلاً در ۱۲ استان کشور، جمعیت مرکز استان ۵ برابر یا بیشتر از جمعیتِ شهر دوم آن استان است، ممکن است با یک وفاق سیاسی، سرنوشت انتخابات بدون تأثیرگذاری رأی شهرهای کوچک، در مرکز استان تعیین شود.
او ادامه داد: بند ۵ اصل سوم قانون اساسی درباره‌ی این است که اختلافات قومی و مذهبی نباید در کشور ایجاد شود و مجموعه‌ی قوانین و مقررات باید به سمتی حرکت کند که این شکاف‌ها کمرنگ شود و طرح استانی‌شدن انتخابات دقیقاً خلاف این اصل است. بند ۸ اصل سوم نیز بیان میکند که سیاست‌های انتخاباتی باید در راستای افزایش مشارکت باشد، اما این یک تجربه‌ی جهانی است که با افزایش و گسترش حوزه انتخابی، مشارکت کاهش پیدا میکند.
ممکن است با یک وفاق سیاسی، سرنوشت انتخابات بدون تأثیرگذاری رأی شهرهای کوچک، در مرکز استان تعیین شود.
سید علی صالح پور دبیر سیاسی اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان صحبت‌های خود را اینگونه آغاز کرد: ما در شرایط فعلی کشور، یک قوه‌ی مقننه‌ی پرقدرت دربرابر اشتباهات دولت نداریم و مجلسی داریم که به شدت به دنبال لابی کردن با دولت برای گرفتن منافع استانی و شهرستانی است. به عبارتی مجلس نمی‌تواند ریل‌گذاری صحیحی برای قوه‌ی مجریه داشته باشد که موجب اعتماد مردم شود.
صالح‌پور با بیان اینکه سطح فکری نمایندگان به شدت پایین است، افزود: استانی‌شدن نمایندگان به افزایش سطح فکر و دغدغه‌ی آنها کمکی نمی‌کند. در این میان احزاب هم که خودشان فاقد بدنه‌ی مردمی و مشخصی هستند، صلاحیت لازم را برای تعیین لیست نمایندگان مردم در یک شهر یا استان ندارند.
سید مجتبی جوادی نماینده انجمن علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی با ناکارآمد خواندن استانی‌شدن انتخابات بیان کرد: اولین پیش‌شرط این طرح، توجه به منافع محلی است و در شرایط فعلی که تریبونی برای بیان خواسته‌ها و مطالبات محلی و اقلیت‌ها وجود ندارد، لاجرم مجلس تبدیل به محلی برای احقاق حقوق محلی میشود. دومین لازمه‌ی طرح استانی‌شدن انتخابات، تقویت احزاب است که متاسفانه در قوانین ما مسأله‌ی احزاب مورد توجه قرار نگرفته است و احزاب به هیچ وجه پاسخگو نیستند. تا زمانی که این دو موضوع حل نشود، نمی‌توانیم از استانی‌شدن انتخابات حرف بزنیم.
وی در پاسخ به محمدی، طرح استانی‌شدن انتخابات را خلاف قانون اساسی ندانست و خاطر نشان کرد: قانون اساسی در اصل ۶۲ و ۶۴ تعیین حوزه‌ی انتخابیه و کیفیت انتخابات را به مجلس سپرده است و نمی‌توانیم از الان حدس بزنیم که این طرح موجب اختلافات قومی و مذهبی میشود پس مخالف اصل سوم قانون اساسی است.
پورچریکی با رد فوایدی که برای این طرح برشمرده میشود، اظهار داشت: اجرای این طرح نمی‌تواند اطمینانی به ما بدهد که موجب تقویت احزاب شود. از طرفی باز هم نمی‌توان مطمئن بود که به واسطه‌ی اجرای طرح استانی‌شدن انتخابات، بساط شام و ناهارها برچیده شود و صحبت از برنامه‌ها به میان بیاید. بعلاوه اینکه کاندیداهای مستقل هم دیگر شانسی نخواهند داشت و مجبور هستند به کانون‌های ثروت و قدرت متصل شوند و به این معنا شاید بتوان گفت این طرح زمینه‌ی فساد را بیش از پیش فراهم میکند.
وی در ادامه کارکرد وحدت‌آفرین این طرح را هم منتفی دانست و گفت: مگر در تهران که یک لیست کامل رأی آورد و وارد مجلس شد چه تغییری را شاهد بودیم؟ اتفاقاً در کشورهایی که دموکراسی گسترده‌تر است، حوزه‌های انتخابی حتی‌الامکان کوچک و محدود است تا هر گروهی مطالبات خود را از طرق سیاسی پیگیری کند و نه با اردوکشی خیابانی.
محمدی یکی دیگر از ادعاها در دفاع از این طرح را زیر سوال برد و گفت: وقتی ادعا میشود که در صورت استانی‌شدن انتخابات مجلس، دغدغه‌های نمایندگان ملی میشود و نگران وعده‌های محلی خود نیستند، من سوال می‌کنم که چطور ممکن است یک نماینده مطالبات و دغدغه‌ی صحیح ملی داشته باشد در حالی که ارتباط او با بدنه‌ی اجتماعی محروم کشور قطع است؟
صالح‌پور درباره نظرات موافق و مخالف درباره‌ی این طرح گفت: من از آذرماه نظرات نمایندگان درباره‌ی این طرح را پیگیری کردم و به جرأت می‌توانم بگویم که ما دانشجویان دهه هفتادی که دور این میز در حال گفتگو هستیم، به مراتب نظرات کارشناسانه‌تری نسبت به نظرات نمایندگان مجلس داریم!
ما اگر بخواهیم یک نمونه‌ی واقعی از آینده‌ی این طرح استانی‌شدن انتخابات را مثال بزنیم می‌توانیم تهران را مثال بزنیم که ارتباطی با مردم ندارند و کیفیت پایینی دارند و صرفاً به واسطه‌ی حضور در لیست وارد مجلس شده‌اند. لذا سطح فکری و دغدغه‌ی نمایندگان ربطی به استانی انتخاب شدن آنها ندارد.
چطور ممکن است یک نماینده مطالبات و دغدغه‌ی صحیح ملی داشته باشد در حالی که ارتباط او با بدنه‌ی اجتماعی محروم کشور قطع است؟
جوادی به مزیت‌های عمده که توسط موافقان طرح بیان میشود اشاره کرد و بیان داشت: نباید مسائل کوچک کشور در صحن علنی مجلس پیگیری شود و بحث‌های قومی و قبیله‌ای جای مسائل ملی را بگیرد. اگر بازویی داشتیم که در کنار مجلس، منافع منطقه‌ای مطرح و پیگیری می‌شد، طرح استانی‌شدن انتخابات می‌توانست این مشکلِ پرداختن به مسائل محلی را مرتفع کند. به طور کلی فقدان لوازمِ اجرای طرح استانی‌شدن انتخابات، این طرح را که فی‌نفسه طرح خوبی است، مبتذل کرده است. بعلاوه اینکه استانی برگزار کردن انتخابات، هزینه‌ی بسیار سنگین‌تری بر نظام تحمیل میکند.
پورچریکی در بخش پایانی گفتگو اظهار کرد: نادیده گرفتن منافع منطقه‌ای، خلائی ایجاد میکند که منافع هولدینگ‌های اقتصادی آن خلاء را پر میکند. بدین صورت سرمایه‌داری در کشور تقویت میشود و پول حرف اول را می‌زند و طبیعتاً مطالبات و صدای مستضعفین به جایی نخواهد رسید. با این تفاسیر نماینده‌ی حزب در صورت قرار گرفتن در لیست و رأی آوردن به دنبال تأمین منافع حزب خود خواهد بود تا از این طریق منافع خودش هم تأمین شود.
او در پاسخ به سوال مجری که نظر شما دریاره این پیشنهاد که هم نمایندگان از هر شهر و هر بخش به مجلس راه پیدا کنند .و هم نمایندگان استانی را داشته باشیم گفت: ما از طرح‌های ترکیبی زیاد ضربه خورده‌ایم؛ اگر می‌خواهیم تغییر ساختار ایجاد کنیم، صراحتاً لایحه تنظیم شود و همه‌پرسی برگزار شود که تجربه‌ی آن را داشتیم و خللی هم در وحدت نظام ایجاد نمی‌کند.
محمدی در جمع‌بندی اظهارات خود در یک جمله استانی‌شدن انتخابات را پاک کردن صورت مسئله دانست و گفت: ما باید به شکل اصولی و کارشناسی مسائل عمده کشور را رفع کنیم. وقتی مقام معظم رهبری در کلان‌ترین ساختار کشور، تغییر را مجاز و میسر می‌دانند و بیان می‌کنند که ما می‌توانیم نظام ریاستی را به نظام پارلمانی تغییر دهیم، می‌توان این تغییرات را به صورت علمی بررسی و به سمت نوگرایی در ساختارها حرکت کرد که ان‌شاءالله به دست جوانان و با الگوگیری از بیانیه گام دوم انقلاب این مهم اتفاق خواهد افتاد.
صالح‌پور در بخش پایانی صحبت‌های خود به شفافیت عملکرد نمایندگان اشاره داشت و افزود: طرح استانی‌شدن انتخابات مجلس را به سمت شفافیت و حرکت در مسیر منافع ملی نمی‌برد. وقتی ساختار کشور قدرت را به وزیر می‌دهد، استانداری و نمایندگان مجلس و… بلاتکلیف می‌مانند. با این وضعیت نمایندگان مجلس در سال ۹۸ به دنبال وزرا و جذب حمایت و تبلیغات خواهند بود تا برای انتخابات آینده آماده شوند. اگر ما قدرت را در مرکز متمرکز نکنیم و استانداری حق بیشتر و به تبع آن پاسخگویی بیشتری داشته باشد، مناسبات بهتری در حوزه‌ی اجرایی کشور حاکم خواهد بود.
جوادی در پایان گقتگو با تأکید مجدد بر لزوم عملکرد صحیح احزاب در فضای سیاسی کشور، بیان داشت: اگر حزب به معنای دقیق کلمه وجود داشته باشد، نظارت قوی‌تری را شاهد خواهیم بود و در این شرایط به نظر من نظام انتخابات نمایندگان احزاب از نظام انتخاباتی که نمایندگان مستقل در معرض انتخاب مردم قرار می‌گیرند، کارآمدتر است. اما ما با حزب به این معنا فرسنگ‌ها فاصله داریم.
فیلم کامل نشست را اینجا ببینید.
گزارش تصویری نشست را اینجا ببینید.
صوت کامل نشست در پیام‌رسان‌های کانون اندیشه جوان ? ? ?
تلگرام: t.me/Canoon_org
سروش: Sapp.ir/Canoon_org
ایتا: Eitaa.ir/Canoon_org
پاسخ