فقه سياسى مجموعه‏اى از مباحث فقهى است که با رفتار سیاسی و دانش سياست مرتبط بوده و نه تنها تكاليف شرعى زندگى سياسى مومنان بلکه شهروندان را تعیین کرده و روش اداره مطلوب جامعه را بر اساس منابع و ادله معتبر شرعى، تبیین و توصیه مى‏كند. فقه سیاسی در گذشته همراه با تقیه و خوف از سلاطین جائر بوده و شیعیان در جایگاه اقلیت قرار داشتند، اما با تغییر فضای مذهبی سیاسی جامعه ایران در قرون اخیر به ویژه از دوره صفویه، اقتدار فقیهان شیعه توسعه یافت و فقه به عنوان دانش مستند به نصوص شرعی از نظر کمی و کیفی دچار تحول شده و طبیعتا کارویژه‌های متفاوتی از جمله کارویژه سیاسی برای آن رقم خورد.

وضعیت فقه سیاسی از مشروطه تا انقلاب اسلامی، حرکت از فقه حداقلی ماقبل مشروطه و فقه عرفی دوره مشروطه به فقه سیاسی بوده است. مراجع شیعه در دوره قاجار نقش مهمی در پیشبرد احکام اسلامی در حوزه سیاست و اجتماع داشتند. مرجعیت شیعه در دو قرن گذشته تا پیش از انقلاب اسلامی، دارای سه کارکرد مهم بوده است: مرجعیت دینی، تظلم خواهی و وحدت ملی. در این بین نهضت تحریم تنباکو در دوره ناصری یک نقطه عطف در توسعه نقش سیاسی علمای شیعه در حوادث سیاسی و اجتماعی و در نتیجه گشوده شدن باب جدیدی در توسعه دانش فقه سیاسی بوده است.

صوت نشست مجازی نقطه عطف با موضوع «درآمدی بر فقه سیاسی شیعه با نگاهی به جنبش تنباکو» با حضور سیدسجاد ایزدهی را بشنوید.