چهارمین جلسه گفتگو گام دوم انقلاب اسلامی با حضور دکتر سجاد صفارهرندی، مدیر گروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار شد. صفارهرندی در ابتدای جلسه اهمیت بحث خود را چنین تشریح کرد: مقایسه انقلاب اسلامی با دیگر انقلاب‌های جهان، یکی از مهم‌ترین نکات و محورهایی است که در بیانیهٔ گام دوم انقلاب مورد تأکید رهبری قرار گرفته است.
مدیر گروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی یکی از مهم‌ترین نقاط مشترک انقلاب‌ها را “دگرگونی بنیادین مناسبات سیاسی و اجتماعی” دانست و در ادامه افزود: عظمت انقلاب اسلامی زمانی مشخص میشود که در کنار انقلاب‌های دیگر دیده بشود و تفاوت‌های آن تبیین گردد.
دکتر صفارهرندی ۶ ویژگی منحصربه‌فرد برای انقلاب اسلامی برشمرد و اذعان داشت:
۱) عقیده و فکر: انقلاب اسلامی ایران، یک راه جدید را به دنیا معرفی کرد و ایده متعارض با دیگر انقلاب‌ها را یعنی درهم‌آمیختگی دین و سیاست ارائه داد.
۲) فرم، شکل مراحل و بروز انقلاب: نقش مردم یکی از مهم‌ترین ویژگی انقلاب اسلامی بوده و اکثر مردم سراسر کشور با آن درگیر بوده‌اند. این امر برخلاف بسیاری از انقلاب‌های معروف جهان هست.
۳) عدم وجود حزب پیشتاز: در اکثر انقلاب‌های جهان در عین مشارکت و حضور مردم، یک حزب پیشتاز نقش ساماندهی انقلاب را انجام می‌دهد. در انقلاب اسلامی این امر بسیار عجیب است که حزب پیشتازی وجود ندارد و این انقلاب کاملاً مردمی است.
۴) وضعیت ماقبل انقلاب: در تمام انقلاب‌ها علی‌الظاهر رژیم در شرایط بحرانی بوده و بسیاری از آن‌ها در حاشیه یک جنگ یا قحطی بزرگ رخ داده است. انقلاب اسلامی در حالی رخ داد که پهلوی دشمن خارجی نداشت و عملاً هیچ‌کس وقوع انقلاب را پیش‌بینی نمی‌کرد.
۵) سرعت تشکیل نظام قانونی: در اکثر انقلاب‌ها معمولاً خود انقلاب دلیلی برای حقانیت و مشروعیت نظام بعدی هست و اکثر نظام‌ها تا سال‌ها بعد از انقلاب بدون قانون اساسی بوده‌اند. اما در انقلاب اسلامی همان دو ماه بعد از انقلاب برای نوع نظام رأی‌گیری میشود و به‌سرعت قانون اساسی نوشته میشود.
۶) پیامدهای انقلاب: آبشخور این مبحث را باید در نظریات بسیاری از اندیشمندان غربی جستجو نمود. یکی از مهم‌ترین مضامین مطرح در ادبیات لیبرالی در باب انقلاب بحث وارونگی انقلاب یا ترمیدور است. بدین معنا که بعد از مقطع اولیه، شور انقلابی کاهش می‌یابد و با ورود افراد جدید اوضاع به شرایط ماقبل انقلابی بازمی‌گردد. این نظریه هم محمل تبلیغات سیاسی غرب در دوران جنگ سرد نیز قرار گرفت و می‌کوشید به ملت‌ها القا کند که با انقلاب چیزی درست نمی‌شود و حداکثر باید به فکر حرکت‌های اصلاحی بود.
مدیر گروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی در ادامه به تبیین نظریه وارونگی انقلاب در انقلاب اسلامی ایران پرداخت و چنین گفت: به‌هرحال در فرایند انقلاب‌ها تحولات و فرازوفرودهایی رخ می‌دهد ولی این نظریه در مورد تجربهٔ انقلاب ما و جمهوری اسلامی قابل‌تعمیم نیست. دشمن سعی داشته است در چهل سال گذشته نظریه ترمیدور را دربارهٔ انقلاب اسلامی مطرح کند و متأسفانه برخی از دولتمردان ما نیز در نظرات یا عملاً با چنین عقیده‌ای همراهی داشته‌اند. در عصر حاضر برخی معتقد هستند اصل انقلاب به پایان رسیده و دوران عقلانیت معطوف به هدف آغاز گردیده است.
سجاد صفارهرندی در انتها افزود: انقلاب کبیر اسلامی با افت‌وخیزهای فراوانی روبه‌رو بوده اما چیزی که ایدهٔ ترمیدور را رد میکند این است که اولاً ثبات هستهٔ مرکزی تا حدی زیادی وجود داشته است و ثانیاً نیروهای انقلابی توانسته‌اند خود را بازتولید کنند. این امر خیلی معنادار است که نسل جدید با همان شور نسل قدیم برای دفاع به فراتر از مرزهای خود برود و در همان راه به شهادت برسد. این امر نشان‌دهنده بازتولید نیروی اجتماعی انقلاب است.
لازم به ذکر است حلقه گفتگو پیرامون بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی در ۸ نشست دیگر برگزار خواهد شد. این دوره آموزشی در روزهای یکشنبه و سه شنبه هر هفته از ساعت ۱۶ الی ۱۸ در کانون اندیشه جوان برگزار می گردد.
گزارش جلسه سوم دوره گام دوم انقلاب اسلامی را اینجا بخوانید.
پاسخ