به گزارش کانون اندیشه جوان، نشست «سیاستگذاری معماری شهری» ۵ خردادماه با حضور مهدی عزیزی همدانی به همت کانون اندیشه جوان در صفحه اینستاگرام باشگاه اندیشه برگزار شد. متن جلسه از نظر می‌گذرد؛
وی در ابتدا اظهار کرد: تاریخ معماری کشورمان یک تاریخ خیلی غنی است که هویت معماری آن در دوره های مختلفی تجلی و ظهور و بروز خیلی خوبی از خودش نشان داده است و دانش معماری که در بناهای به جا مانده در طول هزار سال گذشته داریم، از جمله نمونه های بسیار ارزشمندی که در دوره های مختلف از هزار و اندی سال پیش در معماری مساجد شاهد هستیم این مسئله را اثبات می کند. این هویت در هر دوره ای نماد خاص خودش را داشته است. از هزار سال پیش که معماری مساجد به صورت آجری بوده است، بعد این معماری در مصالح و فضا و فرم توسعه پیدا کرده است. نمونه ای که مخاطبین ما با آن آشنا هستد و نقطه اوج بروز هویت شهری است و قدرت و ثروت حاکم هم آن را حمایت کرده است در اصفهان و میدان نقش جهان تلقیاست. این هویت شهری که می شود گفت دانش فنی در حوزه معماری پشتش بوده است در سه ضلع مردم، حکومت و مذهب به بروز و ظهور می رسد. این سه ضلع در هر دوره ای توانسته خودش را نشان بدهد. پس این سه ضلع به خوبی می توانند رابطه خود را شکل دهند.
وی ادامه داد: در دوره قاجار هم فضاهای شهری داریم که این روابط را در آن می بینم. ما این هویت ارزشمند را در معماری مان داریم. با دوره مدنیزم و شکل گیری شهرهای جدید، از این دانش در حوزه معماری کمتر استفاده می شود. البته یک دوره تلفیقی داریم و امثال آقای لرزاده در ابتدای قرن گذشته سعی کردند از دانش جدید و هنر قدیم استفاده کنند ولی بعد از انقلاب به یک بحران هویتی دچار شدیم. این کلیت موضوع است.
وی افزود: در حوزه سیاسگذاری می شود سه مرحله کلی نام برد. مرحله اول مسئله شناسی در سیاسگذاری است. هویت شهری هم میتواند یکی از آن مسائل باشد. مرحله دوم تعریف سیاست های کلی در جهت رفع آن مسائل است. مرحله سوم هم تعریف اقدامات یا ریز اقداماتی است که منشعب از آن سیاست شدند. من فکر کردم برای مخاطبان این را توضیح دهم که این مراحل چگونه شکل گرفته است. در هر مسئله ای که ما می خواهیم حلش کنیم و سیاستگذاری کنیم چنانکه در علم جدید در بحث سیاستگذاری عمومی مطرح شما باید ذی نفعان را مورد شناسایی قرار دهید. غیر از ذی نفعان جامعه تخصصی که در آن مسئله حرف و سخن دارند را مورد شناسایی قرار دهید. همچنین باید سازمان های قانونی را مورد شناسایی قرار دهیم و علاوه بر آن، سازمان های مجری را مورد شناسایی قرار دهید.
وی تصریح کرد: سیاستگذاری عمومی در حوزه معماری هم جدا از این نیست یعنی اگر به حوزه شوراها بیاییم شوراهای جدید اگر بخواهند اقدامی کنند در هر مسئله ای که مورد شناسایی قرار می دهند باید نهادهای قانونی مثل مجلس شورای اسلامی یا شوراهای عالی را مورد توجه قرار دهند .سازمان ها میتوانند شهرداری ها باشند. ذی نفعان هم صاحبان قدرت و ثروت هستند که در هر شهری وجود دارند. یک قشر عام مردم هم هستند که شهروندان یک شهر هستند. یک گروه هم متخصصین هستند. برای حل هر مسئله شهری باید دیدگاه های این پنج تا را در نظر بگیرید. در نهایت ما میخواهیم معماری شهری را برای آن کسانی که شهروندان یک شهر هستد پیش ببریم. یعنی همه اینها دست به دست هم بدهند تا موضوعی که برای شهروندان پیش آمده است را حل کنیم.
دکتر همدانی ادامه داد: پس جمع بندی بحث من این است که در سیاستگذاری کلی اگر بخواهیم سیاست مطلوبی را در هر حوزه ای داشته باشیم باید این تعامل را در شوراها شکل دهیم. تجربه من می گوید که شورا جای در بسته ای نیست، جایی نیست که در اتاق خودمان بنشینیم و دستورالعمل تصویب کنیم و اجرا کنیم. نمونه این مصوبات زیاد بوده است ولی اجرایی نشده است چون این گروه ها شریک در این تصمیم نشدند. این یک موضوع کلی است.
وی یادآور شد: حالا به این مسئله بپردازم که برای سیاستگذاری معماری در شوراهای جدید باید چکار کنیم؟ گفتم اولین مرحله مسئله شناسی در حوزه معماری شهری است. ما یکسری مشکلاتی در حوزه معماری شهری داریم که برای تمامی شهرهای ما وجود دارد و مسئله ای عمومی است و نمی شود انحصارش داد. در حوزه معماری شهری چند محور اصلی وجود دارد یکی از آنها بحث سیما و منظر شهری است. متاسفانه ما در هویت معماری مان که در حال حاضر داریم یک بحران خیلی بدی داریم.
وی افزود: به نظرم بهتر است با یک مثالی که تجربه خودم هست باز کنم. در شهر تهران سیمای شهری و منظر شهری مورد توجه نبوده است. در معماری ساختنمان ها طبق قانون ماده صد شهرداری تمامی املاک باید از شهرداری ها مجوز بگیرند. تاکنون شهرداری در این حوزه چه اقدامی می کرد؟ شهرداری در بحث تطبیق ساختمان ها با بحث توسعه شهری مثل بحث تراکم و پیشروی ورود می کرد ولی در حوزه هویتی هیچ ورودی نداشت. این امر دو دلیل داشت: یک اینکه توان کارشناسی این مسئله در شهرداری وجود نداشت. دو اینکه کسی توجهی به این مسئله نمی کرد. هر چند در جامعه تخصصی مطرح میشد ولی کسی در این زمینه مطالبه گری نمی کرد. از سال ۹۳ به بعد این موضوع با تعاملی که بین جامعه متخصص دانشگاهی و شورای شهر اتفاق افتاد منجر به این شد که این مسئله روشن شود که بالاخره باید اقدامی کنیم تا هویت از دست رفته شهری دوباره بازیابی شود چون ما یک هویتی داریم و بی هویت نیستیم و نمیخواهیم هویت سازی کنیم که البته آن هم در جای خودش ارزشمند است.
این مسئله مورد شناسایی قرار گرفت. بعد از آن بحث تعریف سیاست های کلی مطرح است. تعریف سیاست های کلی در سطح شهر تهران تحت عنوان ضوابط عام نما تهیه شد و شورای شهر در این زمینه مصوبه داشت و حمایت کرد. قسمت سوم، جامعه هدفی است که عضو این کمیته ها میشوند. خوشبختانه ما در چند سال اخیر می بینیم که دانشگاه ها در مورد هویت شهری صحبت میکنند و عضو این کمیته ها می شوند. این هم جامعه متخصص که راجع به این موضوع بحث می کند. ضلع بعدی ضلع مردم است. این اقدامی که از سال ۹۳ شروع شده است دارد به مرور تکمیل می شود و شاید شما ده سال دیگر تاثیرش را ببینید یعنی بیست سال طول می کشد تا اثرش نمایان شود. ضلع پنجم هم جامعه ذی نفع و سرمایه دار است. جامعه سرمایه دار کسانی هستند که دارند ساخت و ساز می کردند. اینها اوایلش بسیار مقاومت داشتند اما با گذشت چند سال الآن گروه ذی نفع هم پای کار آمدند و قانع شده است طرحی که می دهد باید طرحی مبتنی بر ارزش ها و اصول باشد.
مرحله بعد مرحله اقدامات است. یک اقدام این بود که کمیته های نما در سطح شهر تهران برای جلوگیری از اغتشاش بصری شکل بگیرد. می شود ریزاقدامات دیگری مثل نظارت هم در این حوزه انجام داد تا این مصوبات اجرا بشود.
وی در پایان گفت: موضوع بعد این است که ما مشکل تخلفات ساختمانی داریم و افراد حق عموم جامعه را از بین می برند. این یک مسئله است که شما باید برای آن سیاستگذاری کنید. در همین جهت شوراها دستور العمل های نظارت بر ساخت و ساز می گذارند. در مرحله اقدام شهرداری ها باید نیروهایی که از ساختمان بازدید میکنند را افزایش دهند و تخلفات را انتشار عمومی بدهند تا این تخلفات ساخت و ساز به حداقل برسد و حق عمومی مردم در سطح شهر از بین نرود.
پاسخ