نشست خبری رونمایی از مستند «جستجوگر» با حضور محمدمهدی ابراهیمی نصر کارگردان و محسن رحیمی تهیه‌کننده اثر ، در کانون اندیشه جوان برگزار شد.

در ابتدای جلسه  محسن رحیمی؛ تهیه‌کننده مستند در سخنانی اظهار کرد: این کانون بنا به توصیه مقام مقام رهبری مبنی بر اینکه در تهران مکانی به وجود آید تا به شبهات پیرامون نظرات شهید مطهری پاسخ داده شود به عنوان نهاد تابعه پژوهشگاه فرهنگی و اندیشه‌های اسلامی تاسیس شد.

وی افزود: از ابتدای دهه ۷۰ این کانون با چاپ کتاب کار خود را آغاز کرد و تا به امروز ۵۱۰ کتاب هم در این رابطه به چاپ رسانده است، هرچند در دیگر حوزه‌ها نظیر؛ همایش‌های کرسی‌های آزاد اندیشی، فضای مجازی و وب سایت نیز فعالیت این کانون ادامه داشته است. در دهه ۸۰ و با فراگیر شدن فضای مجازی، کانون فعالیت‌های خود را در این حوزه گسترش داد. درضمن کانون از ابتدای شکل‌گیری تا به امروز ۳۰ همایش برگزار کرده که آخرین آن مربوط به همایشی پیرامون شهید بهشتی بود.

وی ادامه داد: ورود به حوزه مستند و به خصوص ساخت مستندی با موضوع دکتر شریعتی، درست در زمانی برای کانون به عنوان یک ضرورت احساس شد که به این نتیجه رسیدیم، بسیاری از قالب‌های سابقی که کانون در آن فعالیت می‌کرد مخاطبان کمتری پیدا کرده و کمتر با این نوع از فعالیت‌ها ارتباط برقرار می‌شود. به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا در حوزه تولید مستند ورود پیدا کنیم.

مدیرعامل کانون اندیشه جوان تاکید کرد: آغاز پژوهش در حوزه تولید مستند با موضوع دکتر شریعتی از اواخر سال ۹۶ اوایل سال ۹۷ آغاز شد و با استفاده از پژوهش‌هایی که توسط کارگردان صورت گرفته بود که سناریو مورد نظر نوشته شد و در نهایت این مستند آماده نمایش شد. مستند «جستجوگر» همانند همایش‌هایی که توسط کانون برگزار شده است، با هدف باز کردن باب گفتگو درباره شخصیت دکتر شریعتی بود.

در ادامه این نشست محمدمهدی ابراهیمی نصر کارگردان مستند «جستجوگر» گفت: در ابتدا می‌دانستیم که می‌خواهیم مستندی تولید کنیم که وجوه مختلفی از اندیشه دکتر شریعتی را به مخاطب منتقل کند، اما این نکته را هم می‌دانستیم که اگر این مستند تنها در حوزه اندیشه تولید شود، ممکن است مخاطب آن را پس بزند و فقدان داستان باعث شود جذابیت تماشای مستند کمتر شود. به همین دلیل دغدغه ما این شد که در چنین مستندی هم وجه اندیشه متفکر را داشته باشیم و هم درام لازم برای تولید یک مستند را مدنظر قرار دهیم. به همین دلیل خط داستانی اصلی مستند را ماجرای مرگ دکتر شریعتی قرار دادیم و در کنار آن به اندیشه‌های سوسیالیستی و دیگر تفکرات وی پرداختیم.

وی با اشاره به اینکه در «جستجوگر» تلاش شده است که تا از قضاوت کردن فاصله گرفته شود، تاکید کرد: با توجه به اینکه این مستند مصاحبه‌محور است، سعی کردیم با ۲ طرف ماجرا یعنی موافقان و مخالفان اندیشه‌های دکتر شریعتی گفتگو کنیم، در همین راستا یک لیست ۷۰ نفری را در نظر گرفتیم که از این تعداد یا برخی تمایل نداشته و یا برخی فرصت نداشتند که ما را در این مستند همراهی کنند و در نهایت به یک لیست ۱۲ نفری برای مصاحبه‌های این مستند دست پیدا کردیم.

این کارگردان مستند ادامه داد: «جستجوگر» در ۴ قسمت با نام «از مزینان تا پاریس»، «بازگشت به خویشتن»، «رسالت روشنفکر» و «گفتگوهای تنهایی» تولید شده است، نباید فراموش کرد که دکتر شریعتی یک متفکر است و مانند یک مبارز از جمله شهید چمران نیست، در واقع متفکر یک جا می‌نشیند، می‌نویسد و حرف می‌زند و به همین دلیل ممکن از تصاویری بسیاری از یک متفکر وجود نداشته باشد، اما در نهایت ما تمام تلاش خود را کردیم تا این مستند را به بهترین نحو جلوی دوربین ببریم.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود توضیح داد: این اثر یک مستند آرشیوی نیست و بیشتر مصاحبه محور است، در واقع یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که در زمینه آرشیو درباره شخصیت‌های متفکر که شامل دکتر شریعتی نیز می‌شود، با مشکل مواجه هستیم، حتی در این زمینه دچار کمبود عکس بودیم و تعداد فیلم‌هایی که از این متفکر وجود داشت بسیار کم بود. به همین دلیل فقر آرشیوی ما را به این فکر انداخت که از تکنیک موشن گرافی استفاده کنیم.

ابراهیمی نصر گفت: البته در این زمینه با هنرمندانی چون داریوش ارجمند و محمدعلی نجفی که صحبت می‌کردیم و می‌گفتیم که چرا آرشیوی از دکتر شریعتی ندارند، می‌گفتند که آن زمان امکانات کم بود و با توجه به مسائل ضد حکومتی و ترس از اینکه تصاویر به دست ساواک بیفتد خود مشکلاتی را به همراه داشت، البته داریوش ارجمند به ما گفت تصاویری داشته که گم شده است و نجفی نیز تاکید کرده که هیچ تصویری از این اندیشمند نداشته است.

وی با اشاره به پیشینه شناختی که نسبت به آثار دکتر شریعتی داشته است، بیان کرد: از زمانی که ۶ ساله بودیم مادرم برای من کتاب‌های دکتر شریعتی را می‌خواند و همیشه حرف این اندیشمند در خانه ما بود و همین مساله سبب شد تا از همان دوران خوانش آثار شریعتی را آغاز کنم. اما پژوهش اصلی درباره این مستند نزدیک به یک سال طول کشید و در این دوران هم از کسانی که شریعتی را عامل ساواک می‌دانستند و هم کسانی که کاملاً از وی دفاع می‌کردند و هم کسانی که وی را منصفانه قضاوت می‌کردند استفاده کردیم.

این کارگردان ادامه داد: هنگام انجام پژوهش‌ها، خانم شریعت رضوی در بستری بیماریی بودند، البته ما برای تکمیل پژوهش و مستند به دیدار خانواده دکتر شریعتی رفتیم اما موفق نشدیم که همراهی آنها را در این مستند داشته باشیم، چرا که همکاری با مستندسازانی که در حوزه‌های اندیشه فیلم تولید می‌کنند بسیار ضعیف است. در این راستا با برخی از مستندسازان صحبت کردیم که چرا تا امروز مستندی درباره دکتر شریعتی نساخته‌اند برخی می‌گویند که می‌ترسند نتوانند ابعاد مختلف این شخصیت در مستند پرداخته شود و برخی نیز می‌گویند زمان آن نشده است که مستندی در این باره تولید شود.

محمدمهدی ابراهیمی گفت: نگاه به شریعتی دو شکل دارد. ابتدا وی را کاملاً مثبت نگاه می‌کنند و دسته‌ای دیگر منفی، اما در مجموعه مستند «جستجوگر» با حفظ عدالت، تنها واقعیات بیان شده است.

محمد‌مهدی ابراهیمی، نویسنده و کارگردان «جستجوگر» نیز در این جلسه تصریح کرد: می‌دانستیم قرار است مستندی تولید کنیم که هم وجه تفکری داشته باشد هم اینکه در آن جذابیت‌ها بصری مدنظر باشد، برای همین تلاش کردیم تا با مرور اندیشه‌های شریعتی توسط شاگردان و اساتید این حوزه به زندگی وی هم نظر کنیم، البته در این مجموعه، مبنا مرگ شریعتی است، زیرا عده‌ای معتقد به شهادت وی هستند و عده‌ای دیگر به فوت او باور دارند.

وی با بیان اینکه تنها یک بعد شریعتی در این مستند دیده نمی‌شود، گفت: شریعتی دارای ابعاد مختلف بود، پس در «جستجوگر»، هم به وجه تفکری شریعتی نظر داریم هم اینکه به وجوه انقلابی و فردی او نظر شده است. برای رسیدن به این خواسته نیز، رعایت انصاف را کرده‌ایم، چون اگر می‌خواستیم صرفاً خوبی‌های وی را بگویم از برخی نقدها غافل بودیم و اگر هم تنها به نقدها نظر می‌داشتیم از داشته‌های مثبت شریعتی غافل می‌شدیم..

محسن رحیمی نیز در پایان گفت: این اثر اولین مستند این کانون است، پس عاری از خطا نیست، ولیکن تلاش کردیم در قدم نخستین بابی بگشایم تا از سینما برای پرداختن به متفکران استفاده شود. در این راستا مستند بعدی کانون درباره آیت‌الله مصباح یزدی خواهد بود. کارهای تحقیقی مستند مصباح یزدی در حال انجام است.
وی ادامه داد: مستند «جستجوگر» قرار است همزمان با سالروز درگذشت شریعتی ۲۹ خردادماه در ۴ روز متوالی روی آنتن می‌رود. همچنین علاوه بر انتشار در پلتفرم‌ها، اکران‌های خصوصی را برای دانشجویان خواهیم داشت.

برای مشاهده گزارش تصویری نشست اینجا کلیک کنید.