تا پیش از وقوع انقلاب اسلامی نظریه‌ پردازان با بررسی نمونه‌ های متعددی از انقلاب‌ها و با انتزاع وجوه مشترک آنها، کوشیدند نظریه‌ای جهان‌شمول عرضه کنند که در پرتو آن بتوانند هر انقلاب اجتماعی دیگری را تفسیر کنند و آیندۀ جوامعی را که شرایط عینی و ذهنی آنها برای وقوع تحولات سیاسی آماده است، پیش‌بینی نمایند.
اما انقلاب اسلامی ایران به عنوان پدیده‌ای جدید، متغیرهای مختلف موجود در رویکردهای جامعه‌ شناسانه و روان‌شناختی انقلاب را متحول کرد؛ چرا که این انقلاب از نظر پیدایش و چگونگی استمرار نهضت، مشارکت مردم، بسیج عمومی و جایگاه روحانیت در رهبری آن از مرتبۀ بالایی برخوردار بوده است. یکی از نتایج آشکار انقلاب اسلامی ایران ابطال نظریه‌های تک‌علتی در عرصۀ مطالعات انقلاب‌شناسی است.

صوت نشست مجازی نظریات انقلاب با موضوع «نظریات انقلاب و تطبیق آن با انقلاب اسلامی» را بشنوید. با حضور محمد شفیعی‌فر