نشست «عصر دیجیتال؛ ماهیت و ویژگی ها» با حضور حسین رمضانی عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به همت کانون اندیشه جوان در بستر مجازی اسکایپ برگزار شد.

درابتدا، حسین رمضانی در تعریف عصر دیجیتال عنوان کرد: برای تعریف عصر دیجیتال باید به سه مفهوم به عنوان مفاهیم مکمل توجه کرد نخست مساله دیجیتال، دیگری مساله اطلاعات و آخر مساله پردازش رایانه ای است. دیجیتال در واقع به معنای آن است که انسان بتواند اطلاعات خود را به شکل رقمی یا به صورت صفر و یکی تنظیم کند و یک سامانه پردازشی مبتنی بر تحلیل های منفصل صفر و یکی ایجاد کند. در رویکرد دیجیتال فرد تمام اطلاعات و محتوای دانش را در قالب تقسیم بندی دستگاه صفر و یکی انجام می دهد و اطلاعات را به دیجیت یا رقم تبدیل می کند. اما آن اطلاعاتی که تبدیل به رقم می شود طبیعتا اطلاعات است یا به نوعی آن داده هایی هستند که  نسبت به آنها غربالگری و پردازش صورت گرفته و یک محتوای معنادار را از یک اتفاق یا رویداد طبیعی و یا انسانی ارائه می کند. این اتفاق توسط امکانات سخت افزاری که رایانه ها برای ما انسان ها پدید آورده اند و همینطور نرم افزارهایی که آن سخت افزار ها را به کار می گیرند، صورت می پذیرد. رایانه ها امکان محاسبه اطلاعات را در قالب هایی با عنوان الگوریتم های پردازشی برای بشر فراهم می کند. رایانه ها سه بخش اصلی سخت افزاری، نرم افزاری و سیستم عاملی دارد که این سیستم عامل به نوعی اپراتور کاربران و واسطه ای بین نرم افزارها و سخت افزارها محسوب می شود. بنابراین زمانی که انسان می خواهد از عصر دیجیتال سخن بگوید باید در کنار آن از عصر اطلاعات و عصر رایانه ها هم سخن بگوید.

این محقق و پژوهشگر در خصوص ورود بشر به عصر دیجیتال اظهار داشت: از دهه ۷۰ قرن گذشته بشر به صورت جدی وارد عصر دیجیتال شد و عرصه گسترده ای از اطلاعات را با استفاده از امکانات سخت افزاری و نرم افزاری به یک امر دیجیتال تبدیل کرد که امروزه این مساله با ضریب فزاینده و عمیقی در حال گسترش و پیشروی است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی  با اشاره به مشخصات عصر دیجیتال گفت: تقسیم بندی های مختلفی از دوره های تمدنی صورت گرفته یکی از وجه تقسیمات برای دوره های حیاتی بشر ابزارهایی است که انسان برای تامین معاش خود از آن بهره می برد . امروزه می توان گفت بشر وارد دوره پنجم عصر صنعت شده و به نوعی تکنولوژی های دیجیتالی و اطلاعاتی امتداد صنعت بوده از این رو نمی توان گفت دوره صنعت تمام شده است. امروز نقطه ثقل ایجاد ارزش افزوده اقتصادی و ارزش اجتماعی و حتی ارزش فرهنگی و ارزش سیاسی که پیشران در خلق ارزش ها هستند همان تولید اطلاعات است. در ویژگی های متمایز کننده عصر اطلاعات یا عصر دیجیتال می توان به سرعت در جمع آوری، پردازش و انتقال اطلاعات اشاره کرد که یکی از ویژگی های مهم عصر اطلاعات به شمار می رود.

او ادامه داد: گسترش دامنه های داده پایه و دیجیتالی در زندگی بشر کاملا مشهود است به گونه ای که امروزه شاهد ورود بشر به عصر اشیای اینترنتی هستیم. انسان امروزی با استفاده از این ابزارها در حال ایجاد دیتاها و داده های بسیار بزرگ است به گونه ای که بعد از ذخیره آن داده های بزرگ اقدام به پردازش و طبقه بندی آن می کند تا در عرصه های مختلف از آن ها بهره ببرد. امروز گستره بانک اطلاعاتی جهانی است و این امر تا کنون وجود نداشته است. از دیگر ویژگی های عصر دیجیتال می توان به پلتفرم محور بودن، الگوریتم محور بودن، همگرایی در عین واگرایی و … اشاره کرد. وی درباره آثار و ابعاد ویژگی های عصر دیجیتال تصریح کرد: برخی از این آثار، آثار تکنولوژیک هستند مثلا دسترسی به اطلاعات بسیار ارزشمند است که افراد به راحتی می توانند به اطلاعاتی که می خواهند دسترسی داشته باشند اما در عین حال این دسترسی آسان به اطلاعات امکان درگیر شدن به نااطلاعات و یا اطلاعات غلط را هم فراهم کرده به گونه ای که فرد در مواجهه با این اطلاعات نمی داند آیا این اطلاعات صحیح است یا غلط. بنابراین این دسترسی در عین حال که تسهیل کننده زندگی و حیات جوامع است اما در عین حال افراد را درگیر اطلاعات غلط نیز می کند. بنابراین بشر در عصر دیجیتال درگیر دامنه گسترده ای از اطلاعات شده به گونه ای که  ابعاد مختلف یک موضوع را می تواند شاهد باشد این امر می تواند باعث اختلال در پردازش شود و آشفتگی اطلاعاتی ایجاد کند. عصر دیجیتال و اطلاعات رویکرد کنترل گرا دارد و می خواهد اشیاء، امور و جامعه انسانی را مدیریت کند همچنین فرهنگ عصر دیجیتال انسان را به یک موجود تک بعدی تبدیل می کند تا جایی که تنها جنبه های مادی برای او مهم تلقی می شود.

رمضانی گفت: ما امروز با غلبه اطلاعات مواجه هستیم. تمدن معاصر که مبتنی بر رایانه تمدن را مدیریت و تمشیت می کند تمرکز آن بیشتر روی داده ها است. داده ها آمارهای پراکنده ای هستند که در روز میلیاردها میلیارد از این داده ها را از حس گرها و سنجش گرهای داده ای دریافت و ثبت می شود، زمانی که بر روی این داده ها غربالگری و پردازش صورت می پذیرد فرد به یک سری الگوها دست می یابد یا در واقع به یک سری اطلاعات رسیده است بعد وقتی این اطلاعات به روابط علی تبدیل می شود آنجا است که به علم دست می یابد؛ عصر اطلاعات در این سه لایه مانده و عبور نمی کند درحالی که بعد از اینکه انسان به علم رسید بعد از علم مقوله ای با عنوان دانش مطرح می شود آنجا که آن علم با معرفت وجودی گره می خورد و در زندگی انسان موثر می شود تبدیل به حکمت می شود در عصر دیجیتال لایه های دانشی و حکمی حیات تعقلی انسان را به نوعی از دست می دهیم و یا کمرنگ می شود. عصر دیجیتال این آسیب را دارد که جامعه را از ابعاد دانشی و حکمی حیات تعقلی انسان محروم می کند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: نسبت عصر دیجیتال با مقوله آموزش بسیار روشن است چرا که تحولات و پیشرفت های چشم گیری در این عرصه داریم و ابزارها و روش های آموزشی بسیار گسترده ای به وجود آمده است این جنبه ها، جنبه های روشنی است اما نکته اینجا است که در همین ابعاد به نوعی ابزاری و روشی نیز تحولات را به شکل کاملا جهت دهی شده می بینیم و آن دسته از محتواهای آموزشی می تواند در این فضا ارائه شود که سنخیت بیشتری با فضای دیجیتالی داشته باشد. در رابطه به امر آموزش دو تحول بسیار بزرگ وجود دارد نخست مرجعیت و آن  الگوهای استاد و شاگردی به نوعی در حال کمرنگ شدن است و دیگر اینکه آموزش در فضای مجازی و دیجیتال به شکل تعاملی در حال گسترش یافتن است.  عمدتا آموزش هایی که جنبه های کمی، رقمی و  محاسباتی داشته باشند می توانند در این بستر آموزش داده شوند.

این محقق و پژوهشگر در پایان خاطرنشان کرد: عصر دیجیتال چالش های زیادی به همراه دارد. عصر دیجیتال به عنوان یک ساختار ارتباطی آن ویژگی ها و محدودیت هایی که پیشتر آسیب شناسی آن بیان شد همانها بر روی حیات دینی و معنوی انسان نیز تأثیرگذار است. حیات دینی و معنوی ناشی از یک تمرکز و درون بینی و تامل و واکاوی نفس یا امر متعالی است. یکی سری آسیب ها در این زمینه ناظر بر محتوایی است که در درون فضای دیجیتالی و انقلاب ارتباطی و اطلاعاتی رقم میخورد این نوع از آسیب ها در رابطه با حیات دینی دو سنخ میشود برخی اساسا میخواهند آن اصل تعهد دینی و غایی نسبت به امر الهی را از بین ببرند.  برخی دیگر از آسیب‌ها شناختی و هنجاری هستند که ناظر بر محتواهایی می شود که در فضای اطلاعات معاصر بازنشر می شود. بسیاری از مطالبی که رویکرد ناسوتی و دنیا گرایانه دارند.