بررسی رابطه دولت مصدق و آمریکا در بستر روابط جهانی

سیاست استفاده از نیروی سوم، به عنوان ابزاری برای کاهش فشار استعماری کشورهای اروپایی همواره در دستور کار سیاست‌مداران ایرانی از دوران قاجار قرار داشت. آمریکا همواره یکی از کشورهای مناسب برای سیاست‌مداران ایرانی بود تا از طریق برقراری ارتباط با آن، سایه سنگین سلطه روسیه و انگلستان را کم کنند. آمریکا به عنوان کشوری پیشرفته و بدون سابقه استعماری، جایگاه مساعدی در اذهان سیاست‌مداران و مردم ایران داشت. ارتباط دولت ایران با ایالات متحد آمریکا از زمان اکتشاف نفت در ایران و با ورود مورگان شوستر به ایران گسترش یافت. پس از جنگ جهانی دوم که آمریکا به ابرقدرتی جهانی بدل شد، دولت ایران تلاش بیشتری برای نزدیکی به این کشور کرد.

دوره نخست‌وزیری محمد مصدق، یکی از مقاطع مهم تاریخ معاصر ایران است که دولت آمریکا جایگاه ویژه‌ای در سیاست نیروی سوم ایران بازی کرد. در این دوره، مصدق به علت حمایت از ملی شدن صنعت نفت ایران، با دولت انگلستان وارد منازعه شد. مصدق برای بیرون از رفتن از بحران نفتی، به ارتباط با آمریکا به عنوان نیروی سوم این منازعه متمایل شد. مصدق امیدوار بود که دولت آمریکا جانب ایران را گرفته و با به رسمیت شناختن ملی شدن نفت ایران، انگلستان را از اقدام علیه ایران بازدارد. اما آنچه مصدق آرزو داشت، محقق نشد. دولت آمریکا در ابتدا با رویکردی دوپهلو سعی کرد این منازعه بطور مسالمت‌آمیز اما در نهایت به نفع انگلستان تمام شود.

 دولت آمریکا از گسترش اندیشه ملی شدن صنعت نفت در سراسر جهان هراس داشت؛ زیرا تصور می‌کرد که با این روند، منافع نفتی آمریکا در خاورمیانه نیز به خطر می‌افتد. سرانجام سیاست نیروی سوم مصدق، به کودتای ۲۸ مرداد و سرنگونی مصدق توسط نیروی آمریکایی و انگلیسی رسید.

در همین راستا به مناسبت کودتای ۲۸ مرداد قصد داریم تا سه‌شنبه ۲۶ مرداد ماه ساعت ۱۵ با حضور دکتر سیروس فیضی در نشستی مجازی تحت عنوان «مصدق و آمریکا در معادلات جهانی» در صفحه مجازی کانون اندیشه جوان به نشانی canoon_org@ به گفتگو بپردازیم.