هرج و مرج اقتصادی امروز نتیجه سیاست های نئولیبرالی است

نشست چهارم از سلسله نشست های عدالت و توسعه برگزار شد.

نشست چهارم از سلسله نشست های عدالت و توسعه با موضوع «آسیب شناسی پیامدهای اجتماعی تجویز سیاست های اقتصادی لیبرال» سه شنبه ۱۸ دی ماه در کانون اندیشه جوان برگزار شد.

حسین راغفر در این برنامه گفت: فساد محصول نابسامانی های مختلف است و چیزی ذاتی نیست. مهم ترین عامل آن به اعتقاد بنده نابرابری های ناموجه است. ریشه آن را نیز در نظام تصمیم گیری های اساسی باید جستجو کرد؛ یعنی تصمیمات مجلس، دولت و قوه قضائیه. مثلاً تصمیمیات مربوط به نظام ارزی کشور و قیمت ارز را چه کسانی تعیین می کنند؟ تسهیلات بانکی را به چه کسانی می دهند؟ یا این که نرخ بهره بانکی چقدر باشد و چه کسانی امکان واردات انحصاری کالاها را دارند؟ ما بعد از جنگ شاهد فرسایش اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی و افزایش فساد هستیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا ادامه داد: یک تفکر می گوید رشد نابرابری فرصتی است برای گروهی که سرمایه گذاری کنند و این برای گروه های پایین جامعه موجب خلق شغل می شود. این اندیشه در ۴ دهه اخیر در دنیا بسیار رشد کرد و از آن به نئولیبرالیسم یاد می کنیم که البته نه در ایران و نه در جهان این وعده تحقق پیدا نکرد. بلکه بالعکس رشد اقتصادی کشورهای شرق آسیا که الگوی توسعه آن ها توسعه ژاپن است را شاهد هستیم. این الگو جمعی میان سرمایه داری و سوسیالیسم است و در آن بر تأمین شغل برای همه مردم تأکید می شود. محور سیاست های آن ها عدالت است.

این اقتصاددان افزود: بسیاری از اقتصاددانان برجسته دنیا امروز بازنگری های جدید در نظریه های اقتصادی را خواستار هستند. خیلی از این ها برنده های جایزه نوبل اقتصاد هستند. مروجین سیاست های تعدیل ساختاری وقتی خودشان در تله ای که طراحی کرده بودند افتادند به بازخوانی این سیاست ها پرداختند. مثلاً ماجراهای برگزیت در بریتانیا از جمله واکنش ها به این سیاست های شکست خورده است. یا از دست دادن شغل توسط جمعیت زیادی در آمریکا در اثر جهانی شدن. سعی داشتند بازار کشورهای دیگر را در بازار جهانی ادغام کنند و از این مسأله برای نفوذ سیاسی شان و تبدیل اقتصاد این کشورها به زائده های اقتصاد جهانی بهره گیری کنند؛ به خصوص درباره کشورهای در حال توسعه. تجربه جهانی و موفقیت کشورهای شرق آسیا نشان داد بحث ارتباط بین عدالت و آزادی در اقتصاد و ارتباط آن با کارایی اقتصادی اشتباه است.

حسین راغفر اضافه کرد: با مراجعه به قانون اساسی می بینیم که مسئولیت حکومت فراهم کردن شغل برای آحاد مردم است. اما بعد از جنگ شاهد هستیم که قانون اساسی به کلی کنار گذاشته شد به این بهانه که منابع کافی برای بازسازی کشور نداریم و این هرج و مرج اقتصادی که امروز شاهد آن هستیم به این دلیل است که در سه دهه اخیر دولت های ما سیاست های اقتصاد نئولیبرالی را پیاده کرده اند. البته در طول جنگ هم شاهد سیاست های تعدیل ساختاری در ایران هستیم. چون در دهه ۱۹۷۰ آمریکا این سیاست را در آمریکای لاتین دنبال می کرد که مثلاً شاهد کودتا علیه سالوادور آلنده هستیم.

وی افزود: در سال ۱۳۶۱ مکزیک اعلام ورشکستگی می کند. کشورهای دیگر هم دچار بدهی و ورشکستگی می شوند. بعد شاهد اجرای سیاست های اجماع واشنگتن هستیم که نامش سیاست های تعدیل ساختاری است و طی آن نقش دولت را به شدت کاهش می دهند و بسیاری از هزینه های دولت را به بازار واگذار می کنند. این سیاست باعث می شود نهاد های مستقر در واشنگتن مثل بانک جهانی و صندوق بین المللی پول با روش هایی مثل فشار، اعطای وام و … به کشورها آن ها را مجبور کنند تا سیاست های تعدیل اقتصادی را اجرا کنند. همان موقع این مسأله تحت عنوان برنامه توسعه شماره صفر ایران به مجلس شورای اسلامی ارائه شد. آن زمان عدالت شعار روز کشور ما بود و در نتیجه مجلس این طرح را رد کرد. اما از تلاش شان دست بر نداشتند و بلافاصله بعد از جنگ تحت عنوان برنامه اول توسعه تصویب و شروع به اجرا شد.

حسین راغفر همچنین اظهار کرد: یکی از اولین اقدامات حذف یارانه ها بود که یارانه مسکن از اولین یارانه هایی بود که حذف شد. دولت به تعاونی های مسکن زمین و مصالح ارزان قیمت می داد و با حذف این مسأله بلافاصله بر قیمت مسکن افزوده شد. مدام هم این بهانه گفته می شد که دولت ندارد و در نتیجه باید سیاست های تعدیل اقتصادی را اجرا کنیم. در ادامه شاهد توقف پرداخت کالابرگ ها هستیم. حذف این مسایل هزینه های زندگی برای مردم را افزایش داد. از سال ۷۲ به بعد شاهد پدیده هایی مثل کودکان کار و زنان خیابانی در تهران و سپس سایر شهرها هستیم.

بعد از جنگ شاهد هستیم که قانون اساسی به کلی کنار گذاشته شد به این بهانه که منابع کافی برای بازسازی کشور نداریم و این هرج و مرج اقتصادی که امروز شاهد آن هستیم به این دلیل است که در سه دهه اخیر دولت های ما سیاست های اقتصاد نئولیبرالی را پیاده کرده اند.