نشست مجازی معرکه با موضوع «دانشگاه و اعتراضات» با حضور مهدی جمشیدی عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و صادق زیبا کلام عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در صفحه آپارات کانون اندیشه جوان برگزار شد.
در ابتدای این نشست، دکتر صادق زیبا کلام اتفاقات اخیر را ناظر بر دو موضوع دانست و اظهار داشت: این دو موضوع به هم مرتبط بوده اما از نظر تحلیلی با یکدیگر متفاوت هستند. نخست اعتراضات اخیر با کشته شدن مهسا امینی در اواخر شهریورماه امسال آغاز و بعد از گذشت دو ماه همچنان ادامه دارد و دیگر اینکه نقش دانشگاه، دانشجو و جنبش‌های دانشجویی در این اعتراضات که در سطح کلان جامعه رخ می‌دهد کجا است؟
وی در خصوص اعتراضات عنوان کرد: در حوزه علوم انسانی وقتی یک پدیده‌ای رخ می‌دهد نظریه پردازی‌های بسیاری در مورد آن صورت می‌گیرد اما حقیقت را اگر بخواهیم بدانیم اگر کسی روز جمعه ۲۹ شهریورماه که گفته شد مهسا ابتدا بازداشت و بعد فوت شد از بنده می‌پرسید ممکن است جامعه با این اتفاق ملتهب و بهم بریزد پاسخ می‌دادم؛ خیر. چرا که واقعاً در خواب هم نمی‌دیدیم جامعه ایران با این اتفاق ملتهب شود. وقتی هم که ملتهب شد اگر در همان زمان از بنده پرسیده می‌شد نتیجه چه میشود؟ پاسخ می‌دادم آرام آرام فروکش میکند چرا که تصور نمی‌کردم ایران شاهد چنین اعتراضاتی بعد از واقعه مهسا باشد. علیرغم تمام برداشت‌ها این جنبش سراسری شکل گرفت و تا به امروز ادامه یافت و بیش از ۳۰۰ نفر در این اعتراضات کشته شدند که قریب به ۴۰ تن از آنان زیر ۲۰ سال سن دارند.
این استاد دانشگاه یادآور شد: اگر کسی بخواهد تاریخ جمهوری ایران را به قبل و بعد از فوت مهسا تقسیم کند کار اشتباهی انجام نداده چرا که می‌توان این تقسیم بندی تاریخی را انجام داد. اعتراضات بعد از مرگ این دختر بود که همانند آتشفشان فوران کرد. باید دید در این اعتراضات کسانی که معترض بودند به چه چیزی اعتراض داشتند؟ نظام جمهوری اسلامی ایران و مسؤولان کشور که شاهد این اعتراضات هستند درک، فهم و استدلالشان از این اعتراضات چیست؟ و چه راهکاری برای آن پیشنهاد می‌دهند؟ هم چنین دانشگاه چه نقشی در این اعتراضات دارد؟ در جمهوری اسلامی ایران نظام، حاکمیت و حکومت تکلیف خودش را با دانشجویان مشخص و روشن نکرده است و هر گاه فعالیت‌ها و حرکت‌های دانشجویان در راستای تأیید حکومت بود گفته شده دانشجویان افرادی با بصیرت، انقلابی و… هستند که سره را از ناسره تشخیص می‌دهند اما زمانی که همین دانشجویان علیه حکومت بودند و اعتراضاتی علیه حکومت داشتند گفته شده دانشجویان فریب خوردند، تحت تأثیر احزاب و گروه‌های سیاسی بیرون از دانشگاه قرار گرفتند و احزاب و گروه‌های سیاسی نباید فضای دانشگاه را ملتهب و از دانشجویان سو استفاده کنند پس لازم است حاکمیت مشخص کند آیا دانشجو می‌فهمد یا نمی‌فهمد!
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: بنده معتقد هستم یکی از عواملی که به این اعتراضات نیرو بخشید و می‌بخشد و به عنوان موتور تحرک به حساب می‌آید دانشگاه است نظام جمهوری اسلامی در خواب هم نمی‌دید که دانشگاه‌های ما موتور اعتراضات شوند و آنها را پیش ببرند نکته خیلی عجیب حضور پر رنگ دانشجویان دانشگاه‌های آزاد در این اعتراضات بود حتی خود بنده هم تصور نمی‌کردم دانشگاه‌های آزاد روزی به کانون اعتراضات علیه حکومت مبدل شوند زیرا در طول عمر دانشگاه‌های آزاد این دانشگاه‌ها همیشه غیر سیاسی بوده اما امروز همین دانشگاه‌ها دست کمی از شریف ندارند. بسیاری از دانشگاهیان سال ۸۸ از تحصیل محروم و روانه زندان اوین شدند چرا که در ستاد انتخاباتی میرحسین موسوی و کروبی بودند بعد از سال ۸۸ ظرف این ۱۳ سال گذشته در دانشگاه‌ها خبری نبود و تصور نمی‌شد دانشگاه‌ها که تا این اندازه در سکون و سکوت به سر می‌برند مجدد به پا خیزند.
در ادامه این نشست، دکتر مهدی جمشیدی در پاسخ به مطالب بیان شده گفت: آقای زیباکلام شما به عنوان استاد علوم سیاسی معتقد هستید این واقعه کشش لازم برای ایجاد یک بسیج اجتماعی را نداشت و معتقد هستید در ذات این واقعه تا این اندازه واکنش نخوابیده است؛ این نظریه بیانگر آن است که این واقعه را چیزی در بیرون و به صورت غیر طبیعی هدایت میکند و بر آن در حال موج سواری است. نکته دوم اینکه سه ضلع را باید در تفسیر ماهیت این واقعه دخالت داد که شامل هیجان، ایدئولوژی و مأموریت میشود عمدتاً دانش آموزان و دانشجویان بر موج هیجان سوار هستند و روایت‌ها می‌تواند این امر را تفسیر و تصدیق کند. همچنین معتقد هستم یک طبقه در جامعه وجود دارد که سبک زندگی آنان متفاوت بوده و دیگر ضلع مربوط به مأموریت میشود مراد از مأموریت افراد اجاره‌ای و اراذل و اوباشی هستند که به ازای دریافت پول در این اعتراضات نقش آفرینی می‌کنند.
وی افزود: بنابراین بنده این جریان را نه جنبش سراسری می‌دانم و نه جنبش چرا که جنبش خصوصیاتی دارد که این اعتراضات اخیر آن را نداشت و بسیار ضعیف و رقیق بود و حتی سراسری هم نبود. اگر این جریان را نقطه عطف بخواهید بدانید بهتر است فتنه ۸۸ را چنین بدانید چرا که در آن زمان چند میلیون نفر به خیابان آمدند و اتفاقات بسیاری رخ داد به گونه‌ای که فتنه ۸۸ اصلاً قابل قیاس با اتفاقات اخیر نیست. در جنبش ۸۸ ایده، سقف مطالبات، حضور چهره‌های موجه و نیمه موجه، چارچوب و… مشخص بود اما جریان اخیر جریانی چند پاره است و افراد در آن نمی‌دانند هدفشان چیست و به دنبال چه چیزی هستند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تاکید بر اینکه جنبش دانشجویی حداقل دوپاره است تصریح کرد: جنبش دانشجویی در این سال‌ها هرگز یک دست نبوده و حاکمیت هرگز آن پاره تجددی را حمایت نکرده است چرا که با گفتمان اصلی انقلاب همواره در تضاد بوده است. آقای زیباکلام می‌گوید دانشگاه موتور این حرکت بوده؛ در پاسخ باید گفت مگر این اتفاقات از دانشگاه آغاز شد اتفاقاً برعکس دانشگاه در این موضوع بسیار منفعل بود بلکه این جریان در خیابان و شبکه‌های مجازی شکل گرفت.
این نویسنده و پژوهشگر ادامه داد: رفتارهای زشت و به کار گیری الفاظ رکیک توسط برخی دانشجویان واقعاً افول اخلاقی بود و این مساله ربطی به دین ندارد برای مثال دانشگاهی که اهالی آن را به نخبگی می‌شناسند کاری در این دانشگاه کردند که کمتر از کف خیابان نبود و حتی با سلف جنبش دانشجویی تجددی سازگاری نداشت چرا که آنان در گذشته هرگز از چنین ادبیاتی استفاده نمی‌کردند.
در ادامه، زیباکلام گفت: نظام نسبت به اعتراضات عده‌ای که با سیاست حاکمیت مخالف است و ناراحتی دارد چه کرد؟ سال ۷۸ را دیدیم، سال ۸۸ هم همانطور و سال ۹۶ و ۹۸ را هم که مشاهده کردیم امروز نیز این اعتراضات با همان سیاست نادیده گرفته میشود. واقعیت این است که ما با یک نظامی سر و کار داریم که خودش را صحیح مطلق می‌داند و اساساً قانون برایش بی معنا است و پاسخگو نیست. نظام خودش را کجا پاسخگو دیده است؟
ایشان یادآور شد: دانشگاه در هیچ کشور و نظامی همانند یک جزیره در وسط کویر خشک دور افتاده نیست چرا که دانشگاه با رشته‌های نامرئی وصل به جامعه است از این رو نمی‌توان دانشگاه داشت اما در برابرش سد کشید و گفت دانشجویان تنها درس بخوانند، نه تنها در ایران بلکه در جوامع دیگر نیز این رویکرد جواب نمی‌دهد و نداده است. سوالی که مطرح میشود این است آیا دانشجویان باید علمدار جنبش باشند؟ پاسخ بنده این است خیر. فعلاً ما علمداری خاصی نداریم و نمی‌توان این اعتراضات را اختصاص به کارگران، بازاریان، دانشجویان و… دانست.
در ادامه جمشیدی به بیان نقش دولت‌های پیشین را در اتفاقات اخیر پرداخت و خاطرنشان کرد: دولت‌ها در اتفاقات اخیر نقش داشتند اما باید دانست که دولت‌ها به معنای نظام نیستند و باید در این زمینه تفکیک صورت بپذیرد. برای مثال آن اتفاقی که سال‌های ۹۰، ۹۶ و ۹۸ در حوزه اقتصاد رخ داد و شما آقای زیباکلام از دولت وقت حمایت کردید در اصل باعث شد اقتصاد شرطی شود و مردم با مشکلات اقتصادی مواجه شوند و امروز آمار سال‌های ۹۸ و ۹۶ را سانسور می‌کنید و نمی‌گویید دولت حمایت شده شما چکار کرد. یک فرد امنیتی را به عنوان رئیس جمهور آوردید و چه بلایی بر سر سفره مردم آورد او حتی تجمعات صنفی را هم بر نمی‌تابید اما الان می‌گوئید هیچ دریچه‌ای برای اعتراض کردن وجود ندارد در حالی که در این دولت تاکنون بیش از ۲۰۰ تجمع صنفی صورت گرفته آن هم بدون اینکه چیزی بشکند و یا کسی دیگری را بزند حقشان هم شنیده میشود.
این نویسنده تاکید داشت: جنبش دانشجویی دغدغه عدالت و تمدنی دارد آرمان ما انقلاب، انقلابی‌گری، عدالت، امداد اجتماعی و تمدن سازی است. این آرمان جنبش دانشجویی است. حال شما بگویید آرمان شما چیست که حتی شعار خودتان را هم از بیرون دریافت می‌کنید؟ پاسخ دهید ایدئولوژی زن، زندگی آزادی از کجا آماده است؟
در ادامه، زیبا کلام در پاسخ گفت: این ایدئولوژی برای داعش است.
وی بیان داشت: یکی از اشتباهات فاحشی که نظام انجام می‌دهد این است که نمی‌خواهد معترضان و مخالفان خود را ببیند و این مخالفت به آمریکا و انگلیس هم ربطی ندارد و این به خاطر سیاستی است که در طول این ۴۳ سال داشته و دارد دیگر اینکه ۳ سال پیش که مرحوم قاسم سلیمانی ترور شد و همه یاد داریم که چه تشییع پیکری برایش به راه افتاد. نظام در همان رویاهای قاسم سلیمانی باقی مانده و معتقد است آن جمعیت که در مراسم حضور داشتند همه پای نظام هستند در حالی که این تشییع برای ۳ سال پیش بوده است. نظام جمهوری اسلامی ایران تنها به توجیه دست می‌زند و ذاتاً خود را خوب و کامل می‌داند چون نظام گوش شنوا و چشم بینا ندارد فریاد اعتراض را هم نمی‌شنود.
جمشیدی اظهار داشت: آنان به خرمن‌های مختلف کبریت زدند اما آتش نگرفت دلیل آن هم این است که مردم با این اعتراضات مساله مشترک ندارند و امروز جامعه جمهوری اسلامی جامعه‌ای در انتظار است نه جامعه‌ای که در انفجار باشد چرا که امید دارد دولت کنونی برایش کاری انجام دهد جامعه در انفجار مربوط به دولت روحانی می‌شد که مدام دروغ می‌گفت و کارش به جایی رسید که مجاهدین هم از او طرفداری کردند تا رأی بیاورد.
زیباکلام در پایان بیان کرد: نمی‌توان عملکرد دانشجویان معترض را از جامعه جدا کرد به عبارت دیگر اگر به هر دلیلی این اعتراضات فروکش کند اعتراضات دانشجویی نیز فروکش خواهد کرد این اعتراضات در آذرماه به چه سمتی می‌رود و چگونه میشود بنده معتقد هستم نظام جمهوری اسلامی در برابر اعتراضات غافل گیر شده و هیچ راه‌حلی برای رفع آن ندارد و در عین حال هیچ گامی برای رفع این اعتراضات بدون کشتار نیز بر نمی‌دارد.
پاسخ