کتاب که عنصر اصلی فرهنگ است باید مورد حمایت عادلانه، منطقی ومبتنی بر تولید مناسب، تولید محتوای پرمخاطب و با کیفیت از سوی دولت ها قرار گیرد.

نشست سیاست فرهنگ «نسبت دولت با حوزه کتاب و نشر» با حضور مهدی رمضانی از مجمع ناشران انقلاب و معاون توسعه نهاد کتابخانه های عمومی کشور، به همت کانون اندیشه جوان در صفحه اینستاگرام کانون اندیشه جوان برگزار شد.

وی در ابتدا در زمینه سیاست گذاری دولت در امور چاپ و نشر کتاب عنوان داشت: اساسا آنچه در افکار عمومی از دولت توقع می رود در این حوزه و مردم طلب می کنند آن چیزی است که به عنوان عرضه کتاب در کتابفروشی ها و دسترسی به مردم به کتاب از آن یاد می شود؛ تبلور و تجسم عینی آن را در نمایشگاه بین المللی  کتاب می توان دید که دو سالی است به علت کرونا برگزار نمی شود.

وی بیان کرد:  برای جبران خلا وجودی شبه نمایشگاه، نمایشگاه استانی است که مدتی به منظور ساماندهی و دسترسی مردم به خرید کتاب و کتاب ارزان شکل گرفت.

رمضانی عنوان داشت: وقتی از دولت ها در سیاست گذاری حوزه نشر یاد می شود، تداعی قیمت کتاب، عوامل وابسته به حوزه تولید، حمایت از مؤلفین و نویسندگان به عنوان ارکان اصلی یاد می شود و آنچه که در ذهن مردم شکل می گیرد همچنین فرایندی است.

وی افزود:سیاست اصلی دولت ها در حوزه کتاب و نشر، دسترسی مردم به کتاب و امکان مطالعه کتاب باید باشد و این امکان با دسترسی آسان به کتاب، کاهش قیمت کتاب شکل نمی گیرد.

معاون توسعه نهاد کتابخانه های عمومی کشور در زمینه  بحث حذف یارانه حوزه نشر، بیان داشت: حذف یارانه از تولید به مصرف کننده تصمیم درستی بود تا مردم تصمیم بگیرند پولشان را در چه حوزه ای خرج کنند. در حوزه فرهنگ حمایت دولت لازم و واجب است و نمی‌شود از آن گذشت و عنصر اساسی و ماندگار فرهنگ کتاب است؛ بنابراین حمایت دولت از این حوزه باید عادلانه، منطقی  ومبتنی بر تولید مناسب و محتوای پرمخاطب و با کیفیت باشد.

رمضانی با بیان اینکه از اول انقلاب تاکنون در همه سرانه های کتاب شاهد رشد هستیم، در تعداد ناشرین، تعداد عناوین کتاب و سرانه عنوان کتاب به نسبت جمعت رشد داشته ایم، گفت: بیش از ۱۰ هزار ناشر قریب به ۱۱ هزار ناشر در کشور مجوز فعالیت دارند از این عدد حدود ۴ هزار ناشر در سال مجموعا بیش از یک هزار عنوان کتاب منتشر می کنند.

وی با اشاره به اینکه کمتر از ۳۰۰  ناشر وجود دارد که ناشر حرفه‌ای هستند و در سال بیش از ۵۰ عنوان کتاب منتشر کردند، ادامه داد: حدود ۱۰ درصد از ناشرانی که مجوز دارند ناشران حرفه ای و نیمه حرفه‌ای فعال محسوب می‌شوند.

حمایت در حوزه نشر هدفمند و جهت دار باشد

معاون توسعه نهاد کتابخانه های عمومی کشور تصریح کرد: اگر بخواهد در حوزه نشر اتفاقی بیفتند و حمایتی پایدار و اثربخش صورت بگیرد که به توسعه فرهنگ کمک‌ کننده باشد، باید حمایت هدفمند و جهت داری باشد.

وی در رابطه با تولید کاغذ داخلی که این مسئله چقدر توسط دولت جدی گرفته شده است، خاطرنشان کرد: سابقه تولید کاغذ در ایران وجود داشته و همیشه تولید کاغذ داخلی در کنار کاغذ خارجی داشته ایم، قیمت کاغذ داخلی با کاغذ خارجی تفاوت زیادی نداشته است و از یک جهت نیز کیفیت کاغذ داخلی دچار ایراد بوده است.

رمضانی اظهارداشت: یک تفکر رایجی که وجود داشت این بود که از قطع درخت کاغذ تولید می شد که یکی از منابع اصلی تولید کاغذ تفاله نیشکر است که طی فرایندی و اضافه کردن یک ماده شیمیایی به آن تبدیل به کاغذ می‌شده است.

وی بیان کرد: فرصت ورود صنایع بزرگ نیشکر در ایران و تبدیل آن به کاغذ از فرصت هایی بود که پایه های اصلی آن در کشور شکل گرفته بود و می توانست به مرحله بهره برداری برسد و سبب کاهش قیمت کاغذ و  افزایش کیفیت شود و ما صاحب صنعت تولید ‌شویم که متاسفانه اتفاق نیفتاده است.

رمضانی اذعان داشت: در توزیع کاغذ دولتی نیز هرجایی که به سمت کوپنی کردن برویم، رانت حول این محورها شکل خواهد گرفت؛ زمانی که ارز ۴ هزار و ۴۰۰ تومانی برای واردات کاغذ گرفته اند ولی کاغذ وارد انبارها شد و با ارز ۴ هزار و ۴۰۰ تومانی کاغذ به چرخه تولید نرسید و اما، در دوران اخیر تلاش شده است که عدالت نسبی در تولید و توزیع کاغذ باشد.

وی با بیان اینکه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در حوزه تولید کاغذ می تواند ورود پیدا کند، گفت: این مهم به نهاد ربطی ندارد ما می‌توانیم فقط پیگیر باشیم؛ اکنون حتی متولی بحث واردات کاغذ وزارت صمت است که اساس آن اساس صنعتی و تجاری است و نهاد کتابخانه‌ها سازمان تبلیغات و وزارت ارشاد ارتباطی ندارد.

وی به نقش ارشاد در حوزه ترویج کتاب اشاره کرد و اظهارداشت: یک نکته اساسی که به حوزه فرهنگ، هنر و آنچه در چارچوب وزارت ارشاد می گنجد یک رها شدگی و بی انگیزگی احساس می شود، گاهی اوقات یک احوال‌پرسی، سراغ گرفتن و یک جلسه گذاشتن بخشی از این موضوعات را مرتفع می‌کند.

معاون توسعه نهاد کتابخانه های عمومی کشور گفت: در سیستم دولتی کشور فرهنگ اولویت نیست، اساسا موضوعات باید فرهنگی باشد اساس و چارچوب موضاعات فرهنگی است، این نکته اصلی که وجود دارد و کسانی که وارد فرهنگ شده است خیلی و شاید اکثر نگاه سیاسی داشتند از سر علاقه و دغدغه نبوده  تا بتوانند در حوزه فرهنگ حاضر شوند.

رمضانی بیان داشت: در حوزه کتاب و هنر دچار رها شدگی شده ایم، در حوزه فرهنگ و هنر نیاز به راهبری و تصدی گری داریم.

وی با اشاره به اینکه نمایشگاه کتاب به عنوان محل فروش کتاب نیست بلکه شو کتاب است به معنی محل مراوده در حوزه نشر و ترمینالی است که ناشرین در حوزه های مختلف با هم معاشرت کنند تا منجر به ارتقای فضای تولید و فروش شود و در واقع به معنی نمایش واقعی و محل ارتباط گیری است، اذعان داشت: در کشور ما  آنچه از نمایشگاه کتاب توقع می رود خرید کتاب به عنوان تفننی است، ناشران توقع دارند که بخشی از تامین هزینه ها در نمایشگاه کتاب فراهم  شود به چشم یک فرصت اقتصادی به نمایشگاه نگان می کنند.

رمضانی گفت: با برطرف کردن شبکه توزیع دولت باید وقت بگذارد، سرمایه گذاری کرده و در حوزه فرهنگی مشکلات را حل نمایند، یکی از این مشکلات مربوط به شبکه توزیع می شود.

وی در حوزه اینکه دولت جدید حدود یک ماه دیگر سکان فرهنگی کشور را در دست می گیرد، اینکه در حوزه کتاب آیا تغییراتی صورت خواهد گرفت یا خیر؟ تصریح کرد: کسانی که مسئولیت را برعهده خواهند گرفت و برنامه ها را با توجه به حساسیتی که آقای رئیسی دارند، ارائه خواهند داد و مورد تایید قرار خواهد گرفت،  مردم امید زیادی به این دولت دارند، برای یک جهت حرکت رو به جلو یک تقاطع تاریخی شکل گرفته است، چه به لحاظ ترکیب سیاسی و چه آرایش سیاسی که در کشور صورت گرفته و هماهنگی که به وجود آمده است، اگر از این فرصت استفاده نکنیم و کفران نعمت کنیم ممکن است عقب ماندگی در آینده سیاسی کشور شکل بگیرد.

معاون توسعه نهاد کتابخانه های عمومی کشور عنوان کرد: بر اساس تجربه می گویم که کشور ما معطل ملاحضلات منطقه ای، سیاسی، حزبی و قبیله‌ای است و امیدوارم که در کشور این موضوع شکل بگیرد و آن حضور مسئولین و توجه به موضوعات می تواند بار زیادی از کشور بردارد و مشکلات را حل نماید، ما مساله حل نشده که در حوز های مختلف برای آن تصمیم گیری نمی شود و از کنار آن به راحتی می گذرد و تبدیل به عادت می شود و تبدیل به موضوع کهنه می شود زیاد داریم، انشاءالله دولت جسارت این را پیدا کند که به سراغ این مسائل برود و مشکلات را مرتفع سازد.

حوزه فرهنگ باید اولویت باشد

رمضانی با تأکید بر اینکه حوزه فرهنگ باید اولویت باشد و به یک اصل تبدل شود چرا که برخی کارهای فرهنگی نیاز به همت دارد، ابراز داشت: موضوع کتابخوانی را ما نمی توانیم حل کنیم مگر اینکه از آموزش و پرورش شروع کنیم، باید کانون پرورش فکری در حوزه فرهنگ را فعال کنیم.

وی در خصوص اینکه ممیزی های بسیاری که در چاپ کتاب لحاظ می شود و اجبار دادن مردم به سمت محتواهای خاص چقدر از دور شدن مردم از نشر نقش داشته است، ادامه داد: اکنون با وجود فضای مجازی سانسور و یا ممیزی به معنای گذشته وجود ندارد.

ممیزی مانع مطالعه مردم نیست

رمضانی عنوان کرد: در کشور معتقیم باید محتوای پاک به دست مردم برسد نه اینکه جهت گیری صورت گیرد، آنچه که به عنوان ممیزی از آن می شود یاد کرد در این زمینه است که محتوای پاک به دست مردم برسد نه اینکه که علاقه و ذائقه مردم گرفته بشود که به سمت کتاب نروند؛ مشکل کتاب این نیست که بگوییم ممیزی مانع مطالعه مردم است.

وی ادامه داد: موضوع ممیزی را می توان قوی تر و کم هزینه تر اداره کنیم، برخی نکاتی که در ممیزی اتفاق می افتد برخی غلط تاریخی و علمی است.

رمضانی با اشاره به اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی اوخر دولت دهم یک مصوبه در مورد ساز و کار نظارت بر انتشار کتاب داشته است، یادآور شد: در آن مصوبه بخشی از مسائل را به شورایی واگذار می کند که بخشی کار را حرفه می کردو مسئولیت پذیری مؤلفین را افزایش می داد ولی متاسفانه دراین سالها به این مصوبه عمل نشد، اگر عمل شود تولیدات شفاف تر می شود و بخشی از حواشی در این زمینه برطرف می شود.