سبحانی:
عملکرد کشورها از نحوه استفاده از نفت عامل تعیین کننده ای برای توسعه و یا عدم توسعه یافتگی است
کارشناس مسائل اقتصادی گفت: نفت مهم ترین سرمایه کشور بوده و عملکرد دولت ها از نحوه استفاده از این منبع خدادای می تواند فرصتی برای توسعه کشور و یا عدم توسعه یافتگی باشد.
نشست نفت نعمت یا نقمت «بررسی نقش نفت در اقتصاد و توسعه کشورهای مختلف و ایران» با حضور دکتر سیدمحمد هادی سبحانیان معاون اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به همت کانون اندیشه جوان در صفحه اینستاگرام کانون اندیشه جوان برگزار شد.
وی در ابتدا اظهار کرد: یکی از مسائلی که بعد و قبل از انقلاب وجود داشته وابستگی به این موهبت الهی(نفت) بوده است؛ نفت به عنوان یکی از منابع زیرزمینی فرصت های بی بدیلی برای استفاده از کشورها از این منابع به وجود آورده است، علی رقم این ظریت عظیم تجربه کشورها متفاوت بوده برخی توانستند کشور را به سمت توسعه و پیشرفت برسانند و برخی کشورها علی رقم استفاده از این منابع سرشار و خدادادی نتوانستند ساحت های متفاوت توسعه را سامان بدهند.
وی ادامه داد: نفت را نمی توانیم اساسا بذات یک نفرین منابع بدانیم و موهبتی برای همه کشورها نبوده است، کشورهایی با تاریخ ها، فرهنگ، اعتقادات و ادیان متفاوت داریم که در استفاده بهینه از منابع نفتی موفق عمل کردند و از طرف دیگر نیز کشورهایی را داریم که با تاریخ و دین مشترک و ..نتوانستند به درستی از این منابع استفاده کنند و ناکام ماندند.
وی افزود: در حوزه کشورهای موفق مثل نروژ و اندونزی در جنوب شرق آسیا که در جهات مختلف گوناگون هستند از نظر منابع مختلف به درستی عمل کردند و در مقابل کشور خودمان، ونزوئلا، الجزایر و نیجریه علی رقم تفاوت ها و شباهت هایی باهم دارند نتوانستند از نفت به خوبی استفاده کنند، یکی از ریشه های اصلی ناکامی کشورها وجود این منبع سرشار و زیرزمینی بوده است، اساسا نفت به خودی خود نمی تواند یک نفرین باشد و یا نمی تواند نغمت قلمداد شود؛ بلکه استفاده ای که حکومت یا دولت ها از نفت انجام می دهند و تصمیم هایی که در قبال استفاده و نحوه استفاده از نفت می گیرند آن عامل تعیین کننده عملکرد کشورها خواهد بود و به طور مشخص در کشور ما نحوه استفاده از نفت به گونه ای باشد که ما را از تصمیم گیری درست و استفاده بهینه از سایر منابع ای که می تواند کمک کننده باشد برای اداره کشور باز بدارد.
وی تصریح کرد: عملا نفت نه تنها کمکی به توسعه کشور نمی کند بلکه چرخه ای ایجاد می کند که کشور در دور باطل توسعه نیافتگی قرار می گیرد، آنچه که تفاوت میان کشورها را رقم می زند در مواجهه با منابع نفتی و نحوه استفاده آنها از این منابع و سازو کار حکم رانی آنها و ظرفیت دولت ها از منابع نفتی خواهد بود که برخی موفق و برخی ناکام هستند.
وی با بیان اینکه مساله که دولتمردان آینده چگونه و با چه راهکارهایی می توانند از کشورهای دیگر همچون نروژ و اندونزی بهره بگیرند و استفاده کنند؟ گفت: ما هم تجارب موفق و هم آسیب شناسی قابل توجهی در حوزه عملکرد کشور خودمان در مواجهه با منابع نفتیی داریم می توانیم در دولت جدید و در گام دوم انقلاب با این رویکرد قدم برداریم باید نحوه ورود منابع نفتی به بودجه کشور را تغییر اساسی دهیم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: استفاده از منابع عظیم نفتی به مثابه استفاده بچه پولدار از پول پدرش است، دولت به شدت گسترده شده و ناکارآمد عمل کرده و در هر جایی ملاحظه می کنیم ادارات دولتی سازمان ها و ارگان های غیر ضروری تجهیزاتی دارند و این در نتیجه وجود سهوالوصول بودن منابع نفتی بوده و یا گسترش کارکنان دولت بسیاری از نیروهای اداری در بسیاری از دستگاه های کشور عملا مازاد هستند نه تنها باری از دوش مردم بر نمی دارند بلکه برای ارباب رجوع نیز مانع ایجاد می کنند واز طرف دیگر وجود این منابع دولت های ما را مجبور می کنند مخارج خود را ای این منابع وصول کنند.
سبحانی با تاکید بر اینکه برای حفظ سرمایه کشور، ارتباط بین منابع نفتی و دولت باید فطع شود، عنوان کرد: از طریق مالیات خدمات رسانی مردم بیشتر و مطالبه گری مردم بیشتر خواهد بود، ولی در سایه وجود منابع نفتی دست دولت ها از جیب مردم خارج می شود و مالیات گسترده گرفته نمی شود و دولت از طرف مالیات خود را اداره نمی کند همین باعث می شود که پاسخگویی خود را به مردم از دست می دهد.
وی یادآور شد: ما منابع سرشار نفتی در سمت مصارف به خوبی عمل نکردیم و دوم اینکه سهم نفت خود را و سهم نسل های آینده را فروختیم و خرج خودمان کردیم، لذا اگر بخواهیم درس بگیریم از کشورهای موفق در زمینه استفاده از منابع نفتی، ارتباط بین منابع نفتی و دولت را به کلی قطع کنیم.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه نفت برای کشور سرمایه است نباید برای مخارج جاری هزینه شود، گفت: نفت برای ما سرمایه است، کشور باید مخارج جاری را از طریق درآمدها تأمین کند، فروش نفت سرمایه فروشی محسوب می شود از این منابع باید جریان درامدی ایجاد کنند، درس حداقلی که باید از کشورهای موفق بگیریم این است که در دهه های گذشته این درس را نگرفتیم علی رقم سنگین ترین تحریم ها باید بند ناف ارتباط بین بودجه و منابع نفتی قطع شود.
وی در پاسخ به این مساله که درآمدهای نفتی چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟ مزایا و معایب ایران بدون نفت؟ عنوان کرد: علی رقم همه نقدهای به دولت های قبل و بعد از انقلاب داریم خیلی از امکاناتی که اکنون در کشور ما وجود دارد عمدتا از منابع نفتی بوده است نکته این است چه استفاده بهینه ای می توانستیم انجام دهیم و یا چه استفاده ای کرده ایم؟
معاون اقتصادی مرکز پژوهش ها افزود: وقتی منابع نفتی داشتم نفت را صادر و دلارهای نفتی در اختیارما قرار می گرفت نرخ ارز ما طی سال های زیادی در سطح پایینی باعث شد باقی بماند و در بخش قابل توجهی از نظر صنایع ضربه بخوریم، منبع ارزی در اختیار بوده با ارز ارزان کالاهای ارزان وارد کشور شد و توان رقابت با بسیاری از صنایع داخلی از بین رفت، پایین بودن نرخ دلار و وارد کردن کالای ارزان قیمت در کشور یکی از مهم ترین آسیبب هایی که اقتصاد نفتی که ایران دیده این است که در سمت تولید تخریب بوده است.
این هیئت علمی دانشگاه تولید را موتور محرک کشورها دانست و بیان کرد: تولید موتور محرک کشورها است بسیاری از کشورهای موفق که به توسعه دست یافتند از مسیر گسترش تولیدات بوده است، گره خوردن حیات و ممات کشور و درآمدهای دولت به درآمدهای نفتی داشته این بوده که درآمدهای نفتی متغییر و پر ریسک است و عملا نتوانستیم مسیری هموار و غیرنوسانی برای درآمدهای دولت ها ایجاد کنیم، نتوانستیم یک مسیر هموار و غیر نوسانی را برای دولت ایجاد کنیم.
وی افزود: قیمت نفت یکی از کالاهایی است که نوسانات زیادی تجربه می کند ودرآمد دولت به درآمد پر نوسان نفت گره خورده است.
سبحانی درباره چگوئگی ساختار مالیات سود بانکی گفت: اول باید به این سوال پاسخ بدهیم که چه درآمدهایی جایگزینی وجود دارد که بتوانیم جایگزین منابع نفتی کنیم؟ مهم ترین جایگزین همین مالیات است که درک درستی از میزان مصارف دولت نمی توانیم داشته باشیم، اکنون دولت ما نمی داند چقدر دارایی دارد و ارزش این دارایی ها چقدر است، دولت به درستی از میزان هزینه خود اطلاع ندارد و این به علت سهوالوصول بودن منابع نفتی است.
این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: مالیات اگر به عنوان جایگزین منابع نفتی قرار گیرد ملت را مطالبه گر می کند با مالیات نه تنها می توان منابع برای دولت ایجاد کرد بلکه مالیات می تواند شئون مختلفی داشته باشد، نمی شود فقط مالیات گرفت باید در مقابل خدمت نیز ارائه داده شود و مشخص شود مالیات گرفته شده صرف چه کارهایی شود.
وی تصریح کرد: اصلاح نظام مالیاتی در راستای عادلانه تر شدن نظام مالیاتی و ایجاد منابع پایدار برای دولت است مالیات به نظر می رسد به ضرر مردم است در حالی که به نفع مردم است، اگر مالیات نگیریم منجر به تورم می شود و هزینه و بار تورم بر دوش مردم سنگینی خواهد کرد، باید مالیات عادلانه گرفته شود خدمات خوب ارائه شود، سیستم مالیاتی مطلوب نباید با معافیت های گوناگون بین مردم تبعیض قائل شد.
سبحانی اضافه کرد: اگر بخواهیم برویم به سمت عادلانه تر شدن نظام اقتصادی و اجتماعی خودمان، مالیات بر سود سپرده های شخصی است باید همه فعالیت هایی که به نوعی درآمد دارند در حوزه مختلف کشاورزی هنری و سود سپرده بانکی، این سپرده های کوچک مشمول مالیات نشوند.
این کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه دولت جمهوری اسلامی سیاستگذاران، اقتصاددانان چه راهکارهایی دارند که دولت را از این وابستگی نفتی خارج کنند؟ گفت: وابستگی منابع بودجه به نفت در ایران چه درزمان قبل و بعد از انقلاب مشکل تاریخی است ما چاره ای نداریم که منابع نفتی را از بودجه جدا کنیم و این منابع را صرف امور توسعه کشور کنیم، یک حالت این است که منابع نفت را جدا کنیم و ببریم به دست یک سازمان و نهاد توسعه قرار دهیم و سایر منابع دولت در اختیار وزارت قتصاد قرار بگیرد.
وی ادامه داد: این سازمان برنامه و بودجه برنامه ریزی برای کشور بوده صرفا تبدیل شده به سازمان بودجه ریزی در کشور و عملا شاهد هیچ برنامه منابع نفتی توسعه در کشور نیستیم منابع نفتی باید برای سرمایه گذاری و توسعه کشور مورد استفاده قرار گیرد تا زمانی که دولتمردان بر سر سفره نفت قرار بگیرند هیچ وقت اقدام نمی کنند از منابع نفتی استفاده نکنند و آن را برای توسعه باقی بگذارند.
وی در پایان گفت: منابع نفتی نباید وارد بودجه دولت شود تا کسری بودجه را از منابع نفتی دریافت کند. با روی کار آمدن دولت سیزدهم و اینکه یک هم سویی و همگرایی بین ارکان حاکمیت وجود دارد و به علت تحریم ها منابع نفتی کم در اختیار دولت قرار می گیرد، بهترین مقطع تاریخی است تا جدا شدن منابع نفتی از بودجه دولت تحقق پیدا کند اگر این اتفاق رقم بخورد گام بزرگ و اساسی در اصلاحات ساختاری کشور ایجاد می شود و یکی از ساختارهای آن همین نفت است و توصیه ما به دولتمردان این است اگر از این مقطع تاریخی استفاده درست نشود خیلی سخت خواهد بود که این قطاری را که در مسیر غلط حرکت می کند به مسیر درست برگردانیم.
نشست نفت نعمت یا نقمت «بررسی نقش نفت در اقتصاد و توسعه کشورهای مختلف و ایران» با حضور دکتر سیدمحمد هادی سبحانیان معاون اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به همت کانون اندیشه جوان در صفحه اینستاگرام کانون اندیشه جوان برگزار شد.
وی در ابتدا اظهار کرد: یکی از مسائلی که بعد و قبل از انقلاب وجود داشته وابستگی به این موهبت الهی(نفت) بوده است؛ نفت به عنوان یکی از منابع زیرزمینی فرصت های بی بدیلی برای استفاده از کشورها از این منابع به وجود آورده است، علی رقم این ظریت عظیم تجربه کشورها متفاوت بوده برخی توانستند کشور را به سمت توسعه و پیشرفت برسانند و برخی کشورها علی رقم استفاده از این منابع سرشار و خدادادی نتوانستند ساحت های متفاوت توسعه را سامان بدهند.
وی ادامه داد: نفت را نمی توانیم اساسا بذات یک نفرین منابع بدانیم و موهبتی برای همه کشورها نبوده است، کشورهایی با تاریخ ها، فرهنگ، اعتقادات و ادیان متفاوت داریم که در استفاده بهینه از منابع نفتی موفق عمل کردند و از طرف دیگر نیز کشورهایی را داریم که با تاریخ و دین مشترک و ..نتوانستند به درستی از این منابع استفاده کنند و ناکام ماندند.
وی افزود: در حوزه کشورهای موفق مثل نروژ و اندونزی در جنوب شرق آسیا که در جهات مختلف گوناگون هستند از نظر منابع مختلف به درستی عمل کردند و در مقابل کشور خودمان، ونزوئلا، الجزایر و نیجریه علی رقم تفاوت ها و شباهت هایی باهم دارند نتوانستند از نفت به خوبی استفاده کنند، یکی از ریشه های اصلی ناکامی کشورها وجود این منبع سرشار و زیرزمینی بوده است، اساسا نفت به خودی خود نمی تواند یک نفرین باشد و یا نمی تواند نغمت قلمداد شود؛ بلکه استفاده ای که حکومت یا دولت ها از نفت انجام می دهند و تصمیم هایی که در قبال استفاده و نحوه استفاده از نفت می گیرند آن عامل تعیین کننده عملکرد کشورها خواهد بود و به طور مشخص در کشور ما نحوه استفاده از نفت به گونه ای باشد که ما را از تصمیم گیری درست و استفاده بهینه از سایر منابع ای که می تواند کمک کننده باشد برای اداره کشور باز بدارد.
وی تصریح کرد: عملا نفت نه تنها کمکی به توسعه کشور نمی کند بلکه چرخه ای ایجاد می کند که کشور در دور باطل توسعه نیافتگی قرار می گیرد، آنچه که تفاوت میان کشورها را رقم می زند در مواجهه با منابع نفتی و نحوه استفاده آنها از این منابع و سازو کار حکم رانی آنها و ظرفیت دولت ها از منابع نفتی خواهد بود که برخی موفق و برخی ناکام هستند.
وی با بیان اینکه مساله که دولتمردان آینده چگونه و با چه راهکارهایی می توانند از کشورهای دیگر همچون نروژ و اندونزی بهره بگیرند و استفاده کنند؟ گفت: ما هم تجارب موفق و هم آسیب شناسی قابل توجهی در حوزه عملکرد کشور خودمان در مواجهه با منابع نفتیی داریم می توانیم در دولت جدید و در گام دوم انقلاب با این رویکرد قدم برداریم باید نحوه ورود منابع نفتی به بودجه کشور را تغییر اساسی دهیم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: استفاده از منابع عظیم نفتی به مثابه استفاده بچه پولدار از پول پدرش است، دولت به شدت گسترده شده و ناکارآمد عمل کرده و در هر جایی ملاحظه می کنیم ادارات دولتی سازمان ها و ارگان های غیر ضروری تجهیزاتی دارند و این در نتیجه وجود سهوالوصول بودن منابع نفتی بوده و یا گسترش کارکنان دولت بسیاری از نیروهای اداری در بسیاری از دستگاه های کشور عملا مازاد هستند نه تنها باری از دوش مردم بر نمی دارند بلکه برای ارباب رجوع نیز مانع ایجاد می کنند واز طرف دیگر وجود این منابع دولت های ما را مجبور می کنند مخارج خود را ای این منابع وصول کنند.
سبحانی با تاکید بر اینکه برای حفظ سرمایه کشور، ارتباط بین منابع نفتی و دولت باید فطع شود، عنوان کرد: از طریق مالیات خدمات رسانی مردم بیشتر و مطالبه گری مردم بیشتر خواهد بود، ولی در سایه وجود منابع نفتی دست دولت ها از جیب مردم خارج می شود و مالیات گسترده گرفته نمی شود و دولت از طرف مالیات خود را اداره نمی کند همین باعث می شود که پاسخگویی خود را به مردم از دست می دهد.
وی یادآور شد: ما منابع سرشار نفتی در سمت مصارف به خوبی عمل نکردیم و دوم اینکه سهم نفت خود را و سهم نسل های آینده را فروختیم و خرج خودمان کردیم، لذا اگر بخواهیم درس بگیریم از کشورهای موفق در زمینه استفاده از منابع نفتی، ارتباط بین منابع نفتی و دولت را به کلی قطع کنیم.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه نفت برای کشور سرمایه است نباید برای مخارج جاری هزینه شود، گفت: نفت برای ما سرمایه است، کشور باید مخارج جاری را از طریق درآمدها تأمین کند، فروش نفت سرمایه فروشی محسوب می شود از این منابع باید جریان درامدی ایجاد کنند، درس حداقلی که باید از کشورهای موفق بگیریم این است که در دهه های گذشته این درس را نگرفتیم علی رقم سنگین ترین تحریم ها باید بند ناف ارتباط بین بودجه و منابع نفتی قطع شود.
وی در پاسخ به این مساله که درآمدهای نفتی چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟ مزایا و معایب ایران بدون نفت؟ عنوان کرد: علی رقم همه نقدهای به دولت های قبل و بعد از انقلاب داریم خیلی از امکاناتی که اکنون در کشور ما وجود دارد عمدتا از منابع نفتی بوده است نکته این است چه استفاده بهینه ای می توانستیم انجام دهیم و یا چه استفاده ای کرده ایم؟
معاون اقتصادی مرکز پژوهش ها افزود: وقتی منابع نفتی داشتم نفت را صادر و دلارهای نفتی در اختیارما قرار می گرفت نرخ ارز ما طی سال های زیادی در سطح پایینی باعث شد باقی بماند و در بخش قابل توجهی از نظر صنایع ضربه بخوریم، منبع ارزی در اختیار بوده با ارز ارزان کالاهای ارزان وارد کشور شد و توان رقابت با بسیاری از صنایع داخلی از بین رفت، پایین بودن نرخ دلار و وارد کردن کالای ارزان قیمت در کشور یکی از مهم ترین آسیبب هایی که اقتصاد نفتی که ایران دیده این است که در سمت تولید تخریب بوده است.
این هیئت علمی دانشگاه تولید را موتور محرک کشورها دانست و بیان کرد: تولید موتور محرک کشورها است بسیاری از کشورهای موفق که به توسعه دست یافتند از مسیر گسترش تولیدات بوده است، گره خوردن حیات و ممات کشور و درآمدهای دولت به درآمدهای نفتی داشته این بوده که درآمدهای نفتی متغییر و پر ریسک است و عملا نتوانستیم مسیری هموار و غیرنوسانی برای درآمدهای دولت ها ایجاد کنیم، نتوانستیم یک مسیر هموار و غیر نوسانی را برای دولت ایجاد کنیم.
وی افزود: قیمت نفت یکی از کالاهایی است که نوسانات زیادی تجربه می کند ودرآمد دولت به درآمد پر نوسان نفت گره خورده است.
سبحانی درباره چگوئگی ساختار مالیات سود بانکی گفت: اول باید به این سوال پاسخ بدهیم که چه درآمدهایی جایگزینی وجود دارد که بتوانیم جایگزین منابع نفتی کنیم؟ مهم ترین جایگزین همین مالیات است که درک درستی از میزان مصارف دولت نمی توانیم داشته باشیم، اکنون دولت ما نمی داند چقدر دارایی دارد و ارزش این دارایی ها چقدر است، دولت به درستی از میزان هزینه خود اطلاع ندارد و این به علت سهوالوصول بودن منابع نفتی است.
این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: مالیات اگر به عنوان جایگزین منابع نفتی قرار گیرد ملت را مطالبه گر می کند با مالیات نه تنها می توان منابع برای دولت ایجاد کرد بلکه مالیات می تواند شئون مختلفی داشته باشد، نمی شود فقط مالیات گرفت باید در مقابل خدمت نیز ارائه داده شود و مشخص شود مالیات گرفته شده صرف چه کارهایی شود.
وی تصریح کرد: اصلاح نظام مالیاتی در راستای عادلانه تر شدن نظام مالیاتی و ایجاد منابع پایدار برای دولت است مالیات به نظر می رسد به ضرر مردم است در حالی که به نفع مردم است، اگر مالیات نگیریم منجر به تورم می شود و هزینه و بار تورم بر دوش مردم سنگینی خواهد کرد، باید مالیات عادلانه گرفته شود خدمات خوب ارائه شود، سیستم مالیاتی مطلوب نباید با معافیت های گوناگون بین مردم تبعیض قائل شد.
سبحانی اضافه کرد: اگر بخواهیم برویم به سمت عادلانه تر شدن نظام اقتصادی و اجتماعی خودمان، مالیات بر سود سپرده های شخصی است باید همه فعالیت هایی که به نوعی درآمد دارند در حوزه مختلف کشاورزی هنری و سود سپرده بانکی، این سپرده های کوچک مشمول مالیات نشوند.
این کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه دولت جمهوری اسلامی سیاستگذاران، اقتصاددانان چه راهکارهایی دارند که دولت را از این وابستگی نفتی خارج کنند؟ گفت: وابستگی منابع بودجه به نفت در ایران چه درزمان قبل و بعد از انقلاب مشکل تاریخی است ما چاره ای نداریم که منابع نفتی را از بودجه جدا کنیم و این منابع را صرف امور توسعه کشور کنیم، یک حالت این است که منابع نفت را جدا کنیم و ببریم به دست یک سازمان و نهاد توسعه قرار دهیم و سایر منابع دولت در اختیار وزارت قتصاد قرار بگیرد.
وی ادامه داد: این سازمان برنامه و بودجه برنامه ریزی برای کشور بوده صرفا تبدیل شده به سازمان بودجه ریزی در کشور و عملا شاهد هیچ برنامه منابع نفتی توسعه در کشور نیستیم منابع نفتی باید برای سرمایه گذاری و توسعه کشور مورد استفاده قرار گیرد تا زمانی که دولتمردان بر سر سفره نفت قرار بگیرند هیچ وقت اقدام نمی کنند از منابع نفتی استفاده نکنند و آن را برای توسعه باقی بگذارند.
وی در پایان گفت: منابع نفتی نباید وارد بودجه دولت شود تا کسری بودجه را از منابع نفتی دریافت کند. با روی کار آمدن دولت سیزدهم و اینکه یک هم سویی و همگرایی بین ارکان حاکمیت وجود دارد و به علت تحریم ها منابع نفتی کم در اختیار دولت قرار می گیرد، بهترین مقطع تاریخی است تا جدا شدن منابع نفتی از بودجه دولت تحقق پیدا کند اگر این اتفاق رقم بخورد گام بزرگ و اساسی در اصلاحات ساختاری کشور ایجاد می شود و یکی از ساختارهای آن همین نفت است و توصیه ما به دولتمردان این است اگر از این مقطع تاریخی استفاده درست نشود خیلی سخت خواهد بود که این قطاری را که در مسیر غلط حرکت می کند به مسیر درست برگردانیم.
پاسخ