به گزارش کانون اندیشه جوان، نشست مجازی «عدالت آموزشی در ایران» با حضور جناب آقای دکتر حمید طریفی حسینی و جناب اقای دکتر کریمی نمایندگان ستاد کاندیدای ریاست جمهوری حجت الاسلام رئیسی و دکتر همتی در صفحه مجازی باشگاه اندیشه برگزار شد.

در ابتدای نشست کریمی به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: آموزش و پرورش یک پدیده چند وجهی بنیادی و راهبردی است. چالشی که در طول چهل سال گذشته وجود داشته این بوده است؛ طبیعی است بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مهمترین مسئله مورد توجه دولت نوپای انقلابی این بوده است تمامی تلاش خودش را به کار بگیرد تا کلیه واجب التعلیمان بتوانند وارد نظام آموزشی شوند. در سال های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی چیزی حدود نیمی از واجب التعلیمان در مدرسه بودند. در ابتدای انقلاب تمام تلاش نظام سیاسی معطوف به ثبت نام و بالا بردن ظرفیت کمی نظام آموزش و پروش کشور بوده است. خوشبختانه پیشرفت های خوبی در این زمینه حاصل شد و بیش از نود و نه درصد لازم التعلیمان سراسر کشور وارد مدارس شدند و دارند درس می خوانند منتهی از حدود بیست سال قبل وارد چالش جدی شدیم و آن هم بحث کیفیت آموزشی بود یعنی همه بچه ها وارد مدرسه شدند ولی وقتی بحث کیفیت آموزشی پیش آمد ما دچار یک نابرابر در نظام آموزشی شدیم. عده ای دسترسی به فرصت های آموزشی پیدا کردند و عده ای فقط دسترسی به مدرسه داشتند ولی نیازمند امکانات بیشتری بودند. بر این اساس طبق اصل سی قانون اساسی وظیفه نظام سیاسی است که آموزش رایگان را برای آحاد مردم فراهم کند. واقعا هم نظام اسلامی این کار را انجام داد ولی از وقتی کیفیت آموزشی مطرح شد عیار مدارس دولتی برای ارائه آموزش باکیفیت ضعیف تر شد لذا به تدریج شاهد تفاوت آشکار بین مدراس دولتی و مدارس غیر انتفاعی و تیزهوشان و استعداد درخشان بودیم.

وی افزود: ما الآن در مدارس دولتی کلاس هایی داریم که چهل تا دانش آموز دارند. طبیعی است کیفیت آموزشی ضعیف تر از مدارسی است که دوازده تا دانش آموز دارد یا پانزده تا دانش آموز دارد. بنابراین ما شاهد شکل گیری یک نابرابری درون نظام آموزشی هستیم که روز به روز افزایش پیدا می کند و وظیفه دولت است با توجه به اصل ۳۰ قانون اساسی امکانات را برای همه فراهم کند. همه این مسائل باعث شده است نابرابری در نظام آموزشی به عنوان یک چالش و مسئله مطرح شود. بر اثر همین نابرابری نقش یابی دانش آموزان هم در آینده دچار نابرابری می شود یعنی وقتی دانش آموز به آموزش با کیفیت دست پیدا نمی کند بعدا در دستیابی به شغل هم دچار نابرابری می شود. این تبعیض به صورت نهادینه جلو می رود و نابرابری را در سطح جامعه عمق می بخشد. این یک چالش جدی اس که باید در دهه پنجم انقلاب به آن بپردازد.

در ادانه نشست طریفی به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: من میخواهم مسئله ام را با این سوال شروع کنم که مسئله عدالت آموزشی مسئله امروز و دیروز نیست. سالها است کشور دچار یک ضعف تاریخی در این زمینه است. دولت های مختلف سر کار آمدند و هر کدام شعار داشتند ولی ما باید بدانیم رویکردهای واقعی دولت ها چه بوده است. آنچه در عمل میبینیم عدالت آموزشی نتیجه عملکرد دولت هایی بوده که تا الآن مسئولیت داشته اند و در عین حال مسئولیت این وضع را نمی پذیرند و پاسخگو نیستند. ده سال طول کشید تا یک سند تحول نوشتیم. محور سند تحول عدالت تربیتی بوده است. عدالت هم از نظر ما فقط بحث برابری نیست. مقصود ما از عدالت صرفا این نیست که به جامعه لازم التعلیم توجه کنیم و بخواهیم پوشش صد درصدی ایجاد کنیم یا در مسئله شلوغی مدرسه اگر فرض کنیم شلوغی مدرسه را کمتر کردیم عدالت آموزشی محقق میشود. ما اول باید نسبت خودمان را با تنوع مدارس روشن کنیم. در مورد این تنوعی که در مدارس وجود دارد باید در نظر بگیریم دانش آموزان استعدادهای متفاوتی دارند و ما باید با توجه به استعدادهایی که آنها دارند شرایط را برای تحصیلشان فراهم کنیم و فضا را برای شکوفایی استعدادهایشان فراهم کنیم.

وی افزود: عدالت آموزشی مساوی با برابری آموزشی نیست؛ یعنی اینکه ما فرصت های برابری را فراهم کنیم و همه را یکسان ببینیم و بخواهیم استانداردسازی شکلی در مدارس ایجاد کنیم و بعد بگوییم عدالت آموزشی برقرار شد. اول باید تعریفمان از عدالت را مشخص کنیم که بعدها مبتنی بر آن سیاست گذاری کنیم. اگر نظریه پشتیابی عدالت مشخص باشد که از چه منظری عدالت را می بینیم در زمینه اقتصاد آموزش و پرورش بهتر میتوانیم تصمیم بگیریم و نگاه کوچک انگارانه ای که نسبت به آموزش و پروش وجود دارد را کنار می گذاریم و طور دیگری به آموزش و پرورش نگاه می کنیم. منظورم این است بالاخره تجربه ای که در سال های اخیر داشتیم و کاندیداهایی که الآن آمدند شعار عدالت آوزشی می دهند کارنامه و سوابقشان مشخص است. ما در زمینه مدارس غیر دولتی برخی مدارس ما کیفیت خوبی دارند ولی برخی از آنها از کیفیت خوبی برخودار نیستند. حال سوال این است که رویکرد اقتصادی دولت ها نسبت به آموزش و پروش چگونه بوده است و در آینده میخواهند آموزش و پروش را چطوری اداره کنند. تقریبا ده سال از تصویب سند تحول با شعار عدالت آموزشی گذشته است. ده سال هم طول کشید آن را نوشتیم. در این ده سال که از تصویب سند گذشته است فقط شاهد این بودیم حرف زده شده و چند زیرنظام به عنوان برنامه اجرایی نوشته شده است ولی دو نسل دانش آموزان سوخته شدند. ما باید از این شعارزدگی خارج شویم و سراغ راهکارهای عینی و عملیاتی برویم. من در ادامه رویکرد دولت مردمی ایران قوی را خدمت شما عرض می کنم.

کریمی در ادامه اظهار کرد: تنوع مدارس و بحث آموزش و پرورش موضوع جناحی نیست که روی محور تفکرات سیاسی کشور درباره آن بحث کنیم بلکه یک موضوع حاکمیتی است و پیرامون آن اجماع وجود دارد. سند تحول در دولت آقای احمدی نژاد مصوب شد و در دولت آقای روحانی پیگیری شد و اجرایی شد. طبیعی است به دلیل محدودیت هایی که وجود داشته امکان عملیاتی کردن آن وجود نداشته است البته فضای سیاست زده ای هم بر آموزش و پروش حاکم است. از اول انقلاب تا حالا چهارده آموزش و پرورش حکم گرفتند که به جز اقای نجفی، تقریبا هر کدام دو سال و نیم عهده دار این مسئولیت بودند. این برای یک وزارتخانه بنیادین مثل آموزش و پرورش خوب نیست خصوصا اینکه هر وزیر پایبندی به برنامه های قبلی نداشته است و برنامه ها از ثبات کافی برخوردار نیستند.

در ادامه نشست طریفی اظهار کرد: ما باید مشخص کنیم رویکرد دولت آینده نسبت به مدارس غیر دولتی چیست رویکردی که اسمش را خصوصی سازی گذاشتیم. نظام آموزشی ما در حال تبدیل شدن به یک مارکت و بازار است که در آن خدمات آموزشی خرید و فروش میشود و کسی که پول بیشتری داشته باشد میتواند کیفیت بالاتر را بخرد و این شکاف اقتصادی که در جامعه وجود دارد و افراد برخوردار از فضای موجود استفاده می کنند و منافع اقتصادی به دست می آوردند، این نابرابری در فضای آموزشی هم خودش را نشان میدهد و اینهایی که از فضای رانتی استفاده می کنند و انباشت ثروت اتفاق می افتد، در حوزه آموزش و پروش هم مدارس غیر دولتی برایشان تاسیس میشود و افرادی که وصل به قدرت هستند قانون مدارس غیر دولتی را طوری تنظیم می کنند که تمام منابع دولتی را به نفع مدارس غیر دولتی مصادره می کنند و مدعی این هستند که دنبال توسعه عدالت آموزشی هستند. ما نمیتوانیم مدارس غیر دولتی را حذف کنیم حرف ما این است که باید مدارس دولتی را تقویت کنیم که بتوانند فضای مطلوب را برای پاسخگویی به نیازی که دانش آموز به سبب آن نیاز به سمت مدارس غیر دولتی میروند ایجاد کند.